Gắn bó với làng Chợ Dầu đã lâu, giờ phải ra nơi tản cư tôi thấy cuộc sống vẫn chưa quen. Ở đây hay ở làng người ta vẫn gọi tôi với cái tên quen thuộc là ông Hai.

Hôm ấy tôi làm việc quần quật ngoài vườn suốt buổi sáng, vừa đặt lưng xuống nghỉ là tôi lại nhớ về hồi còn ở làng, lúc đó sức vóc có, làm cùng anh em vui biết mấy, lòng tôi cứ thấy rạo rực. Chờ cho đứa con gái lớn về tôi cắt nó trông em rồi phải đi ngay tới phòng thông tin nghe đọc báo. Ai bảo chữ in khó đọc quá nên cứ phải chờ chực ở đây nghe người ta đọc, may hôm nay có anh dân quân đọc to rõ ràng chẳng thiếu bài nào. Nghe báo xong tôi phấn chấn cả người, đi thẳng ra phố huyện gặp tốp người tản cư mới lên, họ ở Gia Lâm.

Ngồi nói chuyện với họ tôi giật mình nghe tin giặc vào làng Chợ Dầu khủng bố, tưởng phải giết được vài thằng tây nhưng nào ngờ người ta lại nói làng tôi theo Tây, bán nước làm Việt gian. Tôi nghẹn đắng họng, không dám tin đó là sự thật, lẽ nào cái làng yêu dấu của tôi lại như thế. Trên đường về nhà tôi chỉ biết cúi gằm mặt mà đi, còn mụ chủ nhà nữa mụ sẽ đuổi cả nhà tôi đi vì biết tôi ở làng Chợ Dầu. Tôi thương lũ con của mình, chúng nó sẽ thành trẻ con làng Việt Gian ư? Câu hỏi khiến tôi rít lên trong đau đớn, làm sao biết được sự thật có phải như thế không, tôi kiểm điểm từng người trong óc mà không thể nghĩ ra bởi ai cũng là người có tinh thần cả. Còn nỗi nhục nhã nào bằng, rồi đây chẳng ai chứa, cả đất nước này người ta ghê tởm cái giống Việt gian bán nước.

Cả đêm hôm nghe tin làng theo giặc tôi không thể ngủ được, mấy ngày sau cũng chẳng thèm bước chân ra ngoài cửa, cái tôi mong ngóng duy nhất là tin cải chính cho làng tôi. Mụ chủ nhà ngày nào cũng xỉa xói không yên, tôi chỉ biết nín nhịn cho lặng đi, tôi nghĩ đến đủ thứ ghê rợn, đen tối , đầu óc rối bời không biết đưa nhau đi đâu về đâu. Thế rồi có ông bạn cùng làng lên báo tin, Tây nó đốt nhà tôi, đốt cả làng, chính ông chủ tịch làng lên đây cải chính. Tôi vui sướng không thể giấu nổi niềm vui ấy, tôi phải nói to cho tất cả dân tản cư ở đây biết làng Chợ Dầu của tôi yêu nước.

Tôi hân hoan, sung sướng ngồi kể chuyện cho mọi người nghe về cái hôm mà Tây vào làng khủng bố, cảm giác như chính mình vừa tham gia đánh giặc cùng dân làng Chợ Dầu.