Nguyễn Trãi, một anh hùng dân tộc và một nhà văn hóa kiệt xuất, đứng đầu danh sách những nhân vật tài năng nhất trong lịch sử Việt Nam thời phong kiến. Ông đóng vai trò quan trọng trong việc viết "Bình Ngô đại cáo," một tuyên ngôn độc lập quốc gia vĩ đại, thay mặt cho vua Lê Lợi sau khi chiến thắng quân Minh vào năm 1428. Đoạn trích "Nước Đại Việt ta" trong bài cáo đó đóng vai trò quan trọng, đặt nền móng cho toàn bài.

Trong "Nước Đại Việt ta," Nguyễn Trãi đưa ra khái niệm "nhân nghĩa" theo tri thức Nho giáo:

"Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân

Quân điếu phạt trước lo trừ bạo"

Từ ngữ "nhân" và "nghĩa" dựa trên tri thức Nho giáo. Tuy nhiên, ông mở rộng tư tưởng "nhân nghĩa" cho bao gồm cả quốc gia. Nguyên tắc "yên dân" được hiểu là đảm bảo cuộc sống bình yên và thịnh vượng cho nhân dân, còn "trừ bạo" là diệt trừ bất kỳ kẻ ác ôn nào. Trong ngữ cảnh lúc bấy giờ, "dân" là nhân dân Đại Việt, "bạo" là quân Minh xâm lược. Dòng thơ này thể hiện tư tưởng của Nguyễn Trãi về lòng yêu nước và kháng chiến chống quân xâm lược Minh. 

"Sau khi nêu nguyên lí nhân nghĩa, Nguyễn Trãi đã khẳng định về sự tồn tại độc lập chủ quyền của dân tộc:

"Như nước Đại Việt ta từ trước,

Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,

Núi sông bờ cõi đã chia,

Phong tục Bắc Nam cũng khác.

Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lập,

Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương,

Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,

Song hào kiệt đời nào cũng có."

Nguyễn Trãi xác định các yếu tố quan trọng để chứng minh chủ quyền dân tộc, bao gồm văn hiến, lãnh thổ, phong tục, và lịch sử. Cách mà ông kêu gọi lòng tự hào về lịch sử dân tộc là mạch máu đoàn kết của nhân dân Đại Việt. 

Bài cáo còn liệt kê những ví dụ trong lịch sử để chứng minh lý thuyết về chủ quyền dân tộc:

"Vậy nên:

Lưu Cung tham công nên thất bại,

Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,

Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,

Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã"

Dẫn chứng được sắp xếp theo thứ tự thời gian và bao gồm nhiều ví dụ về chiến thắng và thất bại trong lịch sử của Đại Việt. Điều này thể hiện một quy luật rõ ràng, rằng ai xâm phạm chủ quyền của dân tộc sẽ phải chịu hậm hực. Các ví dụ này là bằng chứng rõ ràng cho sức mạnh của lý thuyết về chủ quyền dân tộc và lòng tự hào về lịch sử dân tộc.

"Bình Ngô đại cáo" với lập luận chặt chẽ, kết hợp hài hòa giữa lý thuyết và tình cảm, là một bản tuyên ngôn đầy lòng tự hào của Nguyễn Trãi về tư tưởng nhân nghĩa và chủ quyền độc lập dân tộc. Đoạn trích mở đầu của bài viết này chỉ là một ví dụ, nhưng nó tóm tắt tốt tầm quan trọng và sức mạnh của bài cáo.