Sự phân hóa thiên nhiên theo chiều Bắc - Nam, Đông - Tây và theo chiều cao là do ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau như khí hậu, địa hình, đặc điểm địa chất, thực vật và động vật.

1. Phân hóa theo chiều Bắc - Nam:
- Ở vùng Bắc Bộ, với khí hậu ôn đới, thường có nhiều rừng cây lá kim và rừng cây lá rộng.
- Ở vùng Trung Bộ, với khí hậu nhiệt đới gió mùa, thường có cánh đồng lúa và rừng cây lá rộng.
- Ở vùng Nam Bộ, với khí hậu nhiệt đới gió mùa, thường có cánh đồng lúa, rừng nhiệt đới và rừng ngập mặn.

2. Phân hóa theo chiều Đông - Tây:
- Ở vùng Đông Bắc, với khí hậu ôn đới, thường có rừng cây lá kim và rừng cây lá rộng.
- Ở vùng Tây Bắc, với khí hậu ôn đới, thường có rừng nhiệt đới và rừng cây lá rộng.
- Ở vùng Đông Nam, với khí hậu nhiệt đới gió mùa, thường có rừng nhiệt đới và rừng ngập mặn.

3. Phân hóa theo chiều cao:
- Ở vùng núi cao, thường có rừng nhiệt đới và rừng ôn đới.
- Ở vùng đồng bằng, thường có cánh đồng lúa và rừng ngập mặn.

Những yếu tố trên tạo ra sự đa dạng về thực vật và động vật, cũng như ảnh hưởng đến cuộc sống và hoạt động sản xuất của con người tại các vùng đất khác nhau.