Thanh Thảo là một hồn thơ đặc biệt trong thi đàn Việt Nam, thơ của ông luôn trăn trở và mang tính triết lý sâu sắc, trong đó có bài Dấu chân qua trảng cỏ. Bài thơ chính là những nét phác họa chân dung tinh thần của những người trẻ tuổi − người lính cùng thế hệ với tác giả.

Thanh Thảo là một trong số rất nhiều người làm thơ viết văn đi vào chiến trường cuối những năm 60, suốt dọc Trường Sơn, theo dấu chân người lính trẻ, đến tận những con đường qua sình lầy của đồng bằng Nam Bộ. Cái nét bình thường, vô danh ở người lính trẻ được nhấn vào đến là nhiều lần trong bài thơ Dấu chân qua trảng cỏ.

Ai đi gần ai đi xa
Những gì gợi lại chỉ là dấu chân.
Vùi trong trảng cỏ thời gian

Có thể nói, Thanh Thảo đã tìm được khá nhiều cung bậc, nhiều sắc thái để tô đậm nét vô danh, bình thường ở những người lính cùng thế hệ. Nhưng nét vô danh, bình thường này được nhấn đi nhấn lại nhiều lần đến thế thì quả không phải là sự vô tình: nó như báo trước một thầm thì gì nữa, một xác nhận về đặc điểm thế hệ, hơn nữa, một thứ “tuyên ngôn”. Quả là qua thơ Thanh Thảo, những người lính chống Mỹ cùng thế hệ ông đã tuyên ngôn khá nhiều, “tự bạch” khá nhiều.

Nét bình thường, vô danh và sự tự khẳng định, tự ý thức, sự “tuyên ngôn” của những người lính trẻ trong bài thơ không có sự đối chọi, ngược lại, đó là những nét hòa hợp, thống nhất. Nó làm nên một mô-típ cấu tứ khá tiêu biểu cho các bài thơ Thanh Thảo.

Chiếc bòng con đựng những gì
Mà đi cuối đất mà đi cùng trời
Mang bao khát vọng con người
Dấu chân nho nhỏ không lời không tên
Thời gian như cỏ vượt lên
Lối mòn như sợi chỉ bền kéo qua

Nhiệt tình phát ngôn bằng thơ cho sự tự ý thức của những người trẻ tuổi cùng thế hệ − ở đây là người lính − đã khiến bài thơ giàu khái quát, giàu chất triết lý, nhưng khái quát và triết lý ở ông thường không đưa thơ quay về dạng thuần túy chính luận mà là những ẩn ý sâu xa.

“Dấu chân” chính là hình ảnh ẩn dụ về dấu ấn của mỗi cá nhân để lại trong cuộc đời. Dấu chân tuy bé nhỏ, thầm lặng nhưng thể hiện được sức mạnh của ý chí, của khát vọng và tâm hồn để vượt lên sự lấn át của thời gian.

Trảng cỏ ở đây được ví như sức mạnh lấn át, sự xóa nhòa của thời gian và những khó khăn thử thách mà con người phải đối mặt trong cuộc đời. Nếu không có ý chí, khát vọng vượt lên thì “trảng cỏ” sẽ khiến “dấu chân” con người chìm trong quên lãng, mờ nhạt và trở nên thật vô nghĩa.

Bài thơ chính là bản giải mã sâu sắc những gì mà các thế hệ chiến sĩ đã trải qua trong cuộc hành quân mải miết và triền miên suốt bao năm, từ đó rút ra những triết lý nhân sinh sâu sắc về dấu ấn của con người trong hành trình cuộc đời của mình, phải luôn cố gắng để vượt qua sự xóa nhòa của thời gian.