Quyết định phát động toàn quốc kháng chiến ngày 19/12/1946 của Đảng và Chính Phủ ta bắt nguồn từ hai nguyên nhân chính. Đó là từ sau Cách mạng tháng 8, tình hình của đấtnước ngay lúc này “ngàn cân treo sợi tóc”. Trung ương Đảng bắt buộc phải phát độngkháng chiến để đưa nước ta thoát khỏi tình thế bị áp bức.

Nguyên nhân thứ hai dẫn đến Đảng và Chính Phủ phát động toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp. Đó là vào ngày 20/11/1946 Pháp mở cuộc tiến công chiếm đóng Hải Phòng và Lạng Sơn rồi đổ bộ lên cảng Đà Nẵng. Ngày 18/12/1946 Pháp gửi tối hậu thư đòi Chính phủ ta giải tán lực lượng tự vệ chiến đấu để cho quân Pháp làm nhiệm vụ giữ gìn trật tự ở Hà Nội. Sự nhân nhượng của dân tộc ta đã đến giới hạn, chúng ta không thể lùi thêm được nữa, ta không có lựa chọn nào khác. Đêm 19/12/1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, Đảng cũng phát động toàn quốc kháng chiến thông qua bản chỉ thị toàn dân kháng chiến và bên cạnh đó là tác phẩm “kháng chiến nhất định thắng lợi” của Trường Chinh.