Nếu loài chó biết trông coi nhà cửa, gà trống báo hiệu trời đã sáng thì mèo lại bắt chuột để bảo vệ một đồ vật trong gia đình. Loài mèo từ lâu đã gắn bó với cuộc sống của con người.

Mèo bắt đầu được thuần hóa và nuôi ở Ai Cập sau đó lan nhanh sang Châu Âu và các khu vực khác trên thế giới. Riêng ở Việt Nam, mèo bắt đầu được nuôi từ khoảng hai nghìn năm trước đây.

Họ nhà mèo có vẻ ngoài nhanh nhẹn. Đầu của chúng tròn, nhỏ và phía trước hơi nhô ra là chiếc miệng của chúng. Trông mèo nhỏ bé nhưng hàm răng nó lại có tới ba mươi chiếc. Trong số này, ngoài bốn chiếc răng nanh sắc nhọn thì hầu hết đều nhỏ xíu. Kỳ lạ nhất là đôi mắt mèo, đôi mắt trong veo như hai hòn bi ve.

Đồng tử mèo có khả năng co giãn cực tốt. Ban ngày, đồng tử thu nhỏ đến đêm mới giãn ra. Thế là mèo ta có thể nhìn rõ trong đêm tối. Thân hình nhỏ bé của mèo được nâng đỡ bởi bốn chân chắc khỏe. Vì nằm trong nhóm động vật bậc thấp nên mèo vẫn có một cái đuôi dài. Mỗi chân mèo đều có bốn ngón, dưới những ngón chân có vuốt cực sắc này là đệm thịt giúp mèo đi lại nhẹ nhàng.

Khi còn nhỏ, có lẽ ai cũng được nghe câu hát: “Meo meo meo, rửa mặt như mèo” và “mèo con ra bể nước, bàn chân nó vuốt vuốt, xoa mấy sợi râu cước”. Hình ảnh chú mèo liếm láp lòng bàn chân trước bên phải của mình cho thật sạch rồi lấy chính chân đó cọ cọ vào mặt mình đã khắc sâu vào tâm trí trẻ thơ. Một tập tính nữa mà ai cũng biết ở mèo đấy là bắt chuột. Bọn chuột xấu xí chuyên đi ăn vụng mỗi khi nghe thấy tiếng “meo meo” của mèo là hồn vía chạy đi đâu hết cả, chỉ còn biết bạt mạng chạy. Cộng thêm với đôi râu và đôi tai nhạy như ra đa mà trời đã ban cho, mèo lại càng bắt được nhiều chuột.

Về tập tính của loài mèo, mèo con được một tháng tuổi đã được mèo mẹ dạy cho những kỹ năng bắt chuột cơ bản như chạy, nhảy, rình mồi, vồ mồi. Trong thời kỳ này, mèo mẹ sẽ dẫn mèo con đi quanh nhà để chúng “tìm hiểu” mọi thứ. Lớn hơn một chút, khoảng từ bốn đến năm tháng tuổi là có thể tự săn mồi. Mèo từ mười đến mười hai tháng tuổi là có thể sinh sản được. Lúc này, mèo cái có bộ lông mới mượt hơn, dày hơn bình thường. Cơ thể mèo lúc này phát ra một mùi đặc biệt và có tiếng kêu khác thường để hấp dẫn mèo đực. Sau khi giao phối, mèo cái lại sống đơn độc như trước và tự nuôi con. Mỗi lứa, mèo mẹ đẻ khoảng hai đến sáu con. Mèo con mới đẻ mắt nhắm nghiền, khoảng một tuần sau mới mở mắt. .

Có rất nhiều loài mèo khác nhau. Mèo mun lông đen tuyền từ đầu tới gót này. Mèo mướp với bộ lông xám tro, mèo vàng lông vàng óng nữa. Có lẽ giống mèo đông đúc nhất, được nuôi phổ biến nhất là mèo tam thể. Loài này lông có màu đen, vàng, trắng pha lẫn với nhau.

Mèo là động vật ăn thịt nên đối tượng săn mồi của chúng thường là những con vật nhỏ như chuột, cá, ếch, cóc... Vũ khí săn mồi của mèo là móng vuốt ở đầu ngón chân có chiều dài hơn 1cm, hình cong bán nguyệt, đầu móng vuốt nhỏ và nhọn sắc bén. Ngày nay mèo thường chung sống với con người nên thức ăn chủ yếu của nó là cơm. Mèo ăn rất ít nên các cụ ta mới có câu “ăn như mèo” song món khoái khẩu của chúng là cơm cá.

Loài mèo có một vai trò quan trọng trong cuộc sống. Đặc biệt là ở Việt Nam, mèo gắn bó mật thiết với con người. Chúng đã trở thành người bạn của nhà nông giúp tiêu diệt lũ chuột ăn hại. Tranh khắc gỗ làng Đông Hồ ở Việt Nam có hai bức tranh “Đám cưới chuột” và “Trạng chuột vinh quy” rất nổi tiếng và ý nghĩa.

Trong cuộc sống, mỗi con vật lại mang những ý nghĩa và vai trò riêng biệt trong cuộc sống của con người. Nếu con chó luôn trung thành với chủ, giúp trông nom nhà cửa hay chú gà trống báo hiệu sáng sớm tinh mơ thì con mèo nhỏ xinh lại rình bắt chuột để lũ chuột không có cơ hội để phá phách. Và cứ thế con mèo đã trở thành người bạn thân thiết của nhà nông, là con thú cưng của nhiều người.

Mèo nhà là loài động vật thuộc họ mèo (trong đó có báo, linh miêu…). Theo các nghiên cứu thì mèo nhà là loài động vật được thuần hóa mà tổ tiên của chúng là mèo rừng châu Phi. Tính đến thời điểm hiện tại thì mèo nhà đã chung sống cùng con người khoảng 9500 năm. Còn ở Việt Nam thì mèo được nuôi vào khoảng 2000 năm trước đây.

Các giống mèo cũng rất phong phú và đa dạng: có đuôi hoặc không có đuôi và chúng thường tồn tại với nhiều màu lông khác nhau. Tùy vào đặc điểm màu lông thì người ta cũng có thể chia ra làm nhiều loại như mèo mướp, mèo tam thể, mèo hung… nếu như mèo mướp khoác lên mình bộ lông mịn như nhung với sự kết hợp của hai màu rất nổi bật là trắng và đen thì lông của loài mèo hung lại có nhiều vằn đỏ hung. Còn lông của mèo tam thể lại rất đẹp và bắt mắt, những sọc lông trắng tinh xen lẫn với những sọc màu đen sang trọng và màu vàng kiêu sa. Mèo đẻ rất nhiều lứa, mỗi lứa từ ba đến bốn con. Mèo con từ một tháng tuổi trở lên đã được mèo mẹ dạy các động tác săn bắt mồi như chạy, nhảy, leo trèo, rình và vồ mồi.

Mèo được mệnh danh là những vận động viên điền kinh tài ba, là những kẻ chạy nước rút giỏi nhất. Chúng có thể đạt đến tốc độ 30 dặm một giờ và nhảy cao qua đỉnh rào hoặc bức tường cao từ 1,5 đến 3 mét. Những khả năng đặc biệt ấy một phần là nhờ cấu tạo của cơ thể.

Đa số tai mèo đều vểnh lên cao, hai cái tai nhỏ nhỏ xinh xinh hình tam giác với ba mươi hai cơ riêng biệt điều khiển hướng nghe giúp mèo bắt rất nhạy các tín hiệu từ bên ngoài. Đôi mắt của mèo tròn xoe như hai hòn bi ve và có tấm nhìn rất tốt vào ban đêm. Màu sắc của mắt mèo rất đa dạng nhưng phổ biến hơn cả là vàng, xanh lá. Mắt xanh dương thường xuất hiện ở giống mèo Siamese, tuy nhiên cũng có ở những con mèo bị bạch tạng. Nếu một con mèo bạch tạng có đôi mắt xanh dương thì thường sẽ bị điếc. Còn mắt màu cam cũng báo hiệu tai mèo có vấn đề. Chiếc mũi màu phớt hồng lúc nào cũng ươn ướt như người bị cảm cúm. Vì số lượng tế bào ở mũi mèo nhiều gấp đôi con người nên khứu giác của chúng phát triển gấp mười bốn lần chúng ta. Bởi vậy mà loài mèo có thể ngửi thấy những mùi mà chúng ta không thể cảm nhận được cùng với sự hỗ trợ đắc lực của những chiếc ria mép hai bên mũi. Mèo có bốn chân và mỗi chân đều có phần thịt đệm khá dày ở nơi tiếp xúc với mặt đất. Cũng giống như loài chó thì ở mỗi ngón chân mèo có những chiếc móng vuốt nhọn có thể thu lại được. Đó là những vũ khí đắc lực giúp mèo hạ gục đối thủ đồng thời giúp nó đứng vững trên những vật bám. Bộ xương của mèo hơi nhỏ nhưng rất cứng và chắc. Toàn bộ cơ thể mèo có tổng cộng 500 cơ xương gồm 7 đốt sống cổ, 13 đốt sống lưng, 7 đốt sống hông, 2 đốt sống vùng khum và 14 - 28 đốt sống đuôi. Xương sống của mèo có nhiều đốt hơn con người để di chuyển dễ dàng và tránh được tổn thương. Xương đuôi rất dài để giữ thăng bằng cho việc di chuyển. Nhờ bộ xương đó mà mèo có thể cuộn tròn cơ thể hoặc “giảm sóc, giảm nhẹ sang chấn” khi rơi từ độ cao nguy hiểm. Đuôi mèo nhỏ và thuôn dài, cử động rất linh hoạt để xua đuổi ruồi muỗi nhưng chủ yếu là để giữ thăng bằng cho mèo khi chạy nhảy hay leo trèo.

Mèo là động vật ăn thịt nên đối tượng săn mồi của chúng thường là những con vật nhỏ như chuột, cá, ếch, cóc… Vũ khí săn mồi của mèo là móng vuốt ở đầu ngón chân có chiều dài hơn 1cm, hình cong bán nguyệt, đầu móng vuốt nhỏ và nhọn sắc bén. Ngày nay mèo thường chung sống với con người nên thức ăn chủ yếu của nó là cơm. Mèo ăn rất ít nên các cụ ta mới có câu “ăn như mèo” song món khoái khẩu của chúng là cơm cá.

Loài mèo có một vị trí quan trọng trong đời sống. Một số tôn giáo cổ đã tin rằng mèo là những linh hồn cao quý, người bạn đồng hành, hay người hướng dẫn cho con người, và rằng mèo rất thông thái nhưng do không biết nói nên không thể gây ảnh hưởng đến những quyết định của con người. Mèo cũng là động vật đem lại cảm hứng cho võ thuật với dáng đi uyển chuyển, không tiếng động, êm như mèo, giỏi leo trèo, có khả năng nhảy vọt là nguồn cảm hứng môn khinh công. Mèo có những cú cào, tát với hai bộ móng sắc ra đòn nhanh như chớp. Võ mèo hay miêu quyền cũng là một trong những môn võ hay, những động tác mô phỏng của mèo có thể chuyển hóa, phổ quát thành các bài võ, đòn thế tự vệ, chiến đấu hữu hiệu. Ở Việt Nam, mèo gắn bó mật thiết với con người. Đó là bạn của nhà nông giúp tiêu diệt lũ chuột ăn hại. Tranh khắc gỗ làng Đông Hồ ở Việt Nam có hai bức tranh “Đám cưới chuột” và “Trạng chuột vinh quy” rất nổi tiếng và ý nghĩa.

Mèo là loài động vật nhanh nhẹn, tinh xảo và có ích. Bởi vậy mà chúng ta cần yêu quý, bảo vệ và chăm sóc thật tốt cho chúng.