Để giải thích hiện tượng này, ta có thể áp dụng lý luận tâm lý học Mác-xít, đặc biệt là về vai trò của môi trường xã hội và văn hóa trong việc hình thành nhân cách và phẩm chất đạo đức.

Theo lý luận Mác-xít, môi trường xã hội và văn hóa có vai trò quan trọng trong việc hình thành con người. Tuy nhiên, không phải mọi môi trường đều tạo ra cùng một ảnh hưởng đồng nhất. Các yếu tố như cách tổ chức xã hội, hệ thống giáo dục, tôn giáo, và các quan hệ xã hội khác có thể tạo ra những ảnh hưởng khác nhau đối với hành vi và phẩm chất đạo đức của cá nhân.

Trong một trường hợp cụ thể, mặc dù các cá nhân có thể ở trong cùng một môi trường xã hội và văn hóa, nhưng vai trò của hoạt động học tập, vui chơi, lao động, xã hội - chính trị có thể không giống nhau do một số yếu tố sau:

Sự ảnh hưởng của gia đình và văn hóa nhà trường: Một học sinh có thể nhận được sự ảnh hưởng tích cực từ gia đình hoặc giáo viên trong việc hình thành phẩm chất đạo đức, trong khi người khác có thể thiếu đi sự hỗ trợ này.

Mức độ thú vị và sự hấp dẫn của hoạt động: Cách mà hoạt động được tổ chức và thú vị đối với mỗi cá nhân có thể ảnh hưởng đến mức độ tiếp nhận và tham gia, từ đó ảnh hưởng đến việc hình thành phẩm chất đạo đức.

Tôn trọng và môi trường nhân bản: Một môi trường được tôn trọng và khuyến khích sự đa dạng, sáng tạo có thể khuyến khích sự phát triển của nhân cách và phẩm chất đạo đức, trong khi môi trường áp đặt và kiểm soát có thể gây ra sự phản đối và tự cố ý.

Sự ảnh hưởng của bạn bè và cộng đồng: Mối quan hệ với bạn bè và cộng đồng có thể có ảnh hưởng lớn đến hành vi và phẩm chất đạo đức của mỗi cá nhân. Sự chia sẻ giữa các cá nhân trong cộng đồng có thể tạo ra một môi trường hỗ trợ và khích lệ, hoặc ngược lại, có thể tạo ra áp lực và cạnh tranh.

Tóm lại, dù ở trong cùng một môi trường, nhưng vai trò của các hoạt động và mối ảnh hưởng xã hội có thể không giống nhau đối với sự hình thành phẩm chất đạo đức của mỗi cá nhân, do sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố xã hội, văn hóa, và cá nhân.