Tiểu học là giai đoạn từ 6 – 11 tuổi, trẻ hình thành những đặc trưng riêng về tâm sinh lý so với những lứa tuổi khác. Kịp thời nắm bắt tâm lý của trẻ, sẽ giúp cha mẹ đồng hành cùng con tốt hơn trong giai đoạn quan trọng nhất của quá trình rèn luyện và phát triển trí tuệ. 

Tiểu học cũng là thời kỳ trẻ còn hồn nhiên, ngây thơ, chưa hoàn thiện kỹ năng, ý thức để đối phó với những biến động của cuộc sống. Vì vậy cha mẹ cần thường xuyên trao đổi, theo dõi, chỉ dạy, dìu dắt trẻ qua giai đoạn nhạy cảm với nhiều biến đổi, phát triển nhanh chóng về cảm xúc, trí tưởng tượng. Khi thấu hiểu, nắm bắt tâm lý của trẻ người lớn có thể đồng hành cùng con một cách tốt nhất. 

Bước sang giai đoạn tiểu học, trẻ bắt đầu tiếp cận với thế giới xung quanh thông qua lý trí với cách suy nghĩ và nhìn nhận riêng của mình, ít phụ thuộc vào cảm tính. Nhưng khả năng kiểm soát cảm xúc của các bé chưa hoàn thiện, nên dễ giận hờn, dễ xúc động, dễ vui dễ buồn, thiếu kiên nhẫn và chưa hiểu một cách rõ ràng về sự vật, hiện tượng. 

Các đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học phổ biến là: 

Một đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học không thể không nhắc đến là tính tò mò, thích khám phá điều mới mẻ. Trẻ luôn phấn khích, tò mò với thế giới xung quanh, luôn muốn tìm hiểu kỹ sự vật, hiện tượng đang diễn ra với nhiều câu hỏi, thắc mắc. Đây là đặc điểm tâm lý giúp trẻ tăng cường phát triển tư duy, sáng tạo để hướng đến sự phát triển toàn diện. 

Tò mò, thích khám phá là cách trẻ khai thác tiềm năng bên trong của mình, dần hoàn thiện hơn kiến thức, kỹ năng và học hỏi những điều bổ ích. Vì vậy người lớn nên thấu hiểu đặc điểm tâm lý của trẻ để kịp thời hỗ trợ, tránh việc bực tức khi trẻ hỏi quá nhiều khiến các bé có cảm giác sợ hãi, dần dần không dám học hỏi, tìm hiểu các vấn đề nữa. 

Chúng ta thấy rằng mọi em bé đều thích được công nhận thành tích và khen ngợi, nhất là đối với học sinh tiểu học điều này càng được thể hiện rõ rệt. Trẻ nhỏ tuổi có nhu cầu được khen ngợi nhiều hơn so với các bé lớn hơn. Khi được khen trẻ cảm thấy mình thành công, hoàn thành được việc lớn, đáng tự hào và cảm thấy vô cùng hào hứng và phấn khích. Trẻ có thể khoe với mọi người về những sự khen ngợi vì những điều mà mình làm được. 

Khi được khen, trẻ có tâm lý vui vẻ, hưng phấn và hoàn toàn có thể điều khiển bé. Người lớn nên nắm bắt đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học này để giúp con hoàn thiện mình hơn thông qua những lời khen tặng chân thành. Ví dụ: Khi trẻ làm được việc tốt, cha mẹ khen tặng để con nhận thấy đây là hành động đúng đắn và tiếp tục phát huy. Khi con được điểm cao nên khen và động viên để trẻ tiếp tục cố gắng, phấn đấu trong học tập.  

Thích được khen ngợi là đặc điểm tâm lý của mọi học sinh tiểu học

Một trong những đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học dễ thấy nhất là dễ xúc động. Khi ở lứa tuổi còn nhỏ, trẻ phát sinh nhiều cảm xúc với thế giới xung quanh, dễ xúc động trước những thứ mà mình tiếp xúc. Đứng trước sự vật, sự việc, hiện tượng, con người cụ thể trẻ thường biểu hiện cảm xúc, thái độ trực tiếp ra bên ngoài.

Theo các chuyên gia tâm lý, ở giai đoạn tiểu học tâm lý trẻ mới hình thành, chưa bền vững nên khó có thể kiểm soát được. Trẻ thường xuất hiện những tình cảm mới, dễ thay đổi tâm trạng, thiên về cảm xúc xúc động, tình cảm là chính. Bé có thể vừa buồn lại vui ngay, hoặc đang vui vẻ lại khóc lóc vì không hài lòng…

Đối với đặc điểm tâm lý dễ xúc động của trẻ cha mẹ có thể dễ dàng nhận biết, để hỗ trợ khi con khó kiểm soát được tình cảm, tư tưởng trước mọi vấn đề trong học tập và cuộc sống. Ví dụ: Khi bé buồn con có thể khóc, gặp điều vui vẻ trẻ có thể hét lên, nhảy múa, hò reo….

Bắt chước người xung quanh là đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học đặc trưng. Trong giai đoạn này trẻ thường thích bắt chước hành vi của người lớn, những người xung quanh, nhân vật trong bộ phim yêu thích… 

Tuy nhiên hành động bắt chước này có thể có lợi nếu là những hành động đẹp hoặc gây hại cho trẻ nếu là hành động xấu. Vì vậy người lớn cần hướng dẫn để trẻ hành động đúng. Cha mẹ nên tạo cho con môi trường sống và học tập tích cực có nhiều những tấm gương tốt để con học hỏi, noi theo. 

Đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học thường không có tính bền vững như người trưởng thành do các bé chưa thể kiểm soát tốt về mặt tâm lý và cảm xúc. Chính vì vậy người lớn có thể thấy trẻ thường xuyên thay đổi tâm trạng, vừa vui lại buồn, dễ khóc nhưng cũng dễ cười. Chúng ta có thể thấy trẻ đang cảm thấy buồn chán nhưng khi xuất hiện yếu tố kích thích con nhanh chóng vui vẻ, hạnh phúc. 

Ví dụ: Khi bị mắng vì phạm lỗi trẻ có thể khóc, buồn, cảm thấy bị tổn thương nhưng khi cha mẹ vuốt ve, an ủi phân tích những cái sai của con con sẽ cảm thấy vui vẻ trở lại. Trẻ nhận được 1 phần quà dù nhỏ nhưng đúng với sở thích sẽ phấn khởi, tươi tắn ngay cả khi vừa với khóc buồn. 

Thường xuyên thay đổi tâm trạng

Ghen tỵ là đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học dễ nhận thấy, các em thường tị nạnh với những người xung quanh. Chúng ta có thể thấy trẻ thể hiện sự ghen tỵ của mình thông qua nhiều biểu hiện như hành động, lời nói hoặc thái độ ganh ghét ở trường, ở nhà, khi vui chơi… 

Cụ thể, cha mẹ có thể thấy trẻ thường xuyên nhắc đến việc các bạn trong lớp có món đồ mới, so sánh với anh chị em trong nhà có đồ mới nhưng mình không có… Nhiều trẻ cảm thấy khó chịu, tỵ nạnh với các em của mình vì em được chiều chuộng hơn. Trẻ luôn muốn có được những điều tốt đẹp mà người khác có, kết hợp với tâm lý nhạy cảm của lứa tuổi bé muốn nhận được nhiều hơn nên dễ sinh ra sự đố kỵ. 

Cha mẹ nên lưu ý đây ghen tỵ không phải là tính xấu chỉ con em mình mới có để tránh việc đánh mắng hay kỳ thị trẻ. Ghen tỵ là đặc điểm tâm lý tiêu cực, nảy sinh theo lứa tuổi và cần được điều chỉnh để tránh những hành vi sai trái. Phụ huynh nên kiên trì phân tích, hướng dẫn để dạy trẻ biết cần trân trọng những gì mình đang có để kiểm soát tính ích kỷ của mình. 

Nhiều người đánh giá ở lứa tuổi mầm non trẻ vô lo, vô nghĩ, còn nhỏ nên hồn nhiên, vô tư không có lo lắng hay sợ hãi. Trên thực tế điều này không hoàn toàn đúng, theo nhiều nghiên cứu trẻ từ 6 – 11 tuổi thường quan tâm đến những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống, và hầu hết đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học ở giai đoạn này đó là rất dễ sợ hãi. 

Giai đoạn tiểu học, trẻ chưa có nhiều nhận thức về thế giới xung quanh nên dễ tin tưởng và những điều xảy ra trên thực tế mặc dù đó chỉ là sự trêu chọc, đùa giỡn. Những tác động dù nhỏ có có thể khiến trẻ bị ảnh hưởng tâm lý, cảm thấy sợ sệt. Khi gặp điều lo lắng, sợ hãi trẻ dễ bộc lộ bằng biểu cảm, cử chỉ, lời nói. Cha mẹ nên quan tâm để nhận ra những biểu hiện của con và có sự hỗ trợ kịp thời. 

Ví dụ: Trẻ sẽ cảm thấy buồn rầu, lo lắng khi người khác nói rằng cha mẹ có em nên không còn thương con nữa. Mặc dù có thể đây là lời nói đùa nhưng đã khiến nhiều trẻ buồn bã, chán nản, tuyệt vọng thậm chí có tác động xấu đến em của mình, để cha mẹ không vì thương em mà không thương mình nữa. 

Đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học đó là hay lo lắng và sợ hãi

Học sinh tiểu học khá nhút nhát và rụt rè đặc biệt là các bé bước vào lớp 1. Mặc dù điều này không hoàn toàn đúng với mọi trẻ nhưng phần lớn các bé khi chuyển cấp, bước vào môi trường học tập mới mẻ dễ bị choáng ngợi, trở nên ngại ngần, nhút nhút hơn. 

Những trường hợp trẻ được cha mẹ yêu thương, bảo bọc quá mức, ít tiếp xúc với mọi người, không đến nơi đông người càng có tâm lý rụt rè hơn. Vì vậy phụ huynh nên quan tâm nhiều hơn khi con bước vào môi trường mới cần tạo điều kiện cho trẻ tập làm quen và thích nghi tốt. Từ đó giúp con cải thiện vấn đề, hòa nhập môi trường, cải thiện các mối quan hệ. 

Ví dụ: Cha mẹ nên cho con tham gia các hoạt động vui chơi giải trí, tiếp xúc với nhiều người, tham gia các hoạt động cộng đồng… Tuy nhiên chúng ta cần đảm bảo sự an toàn cho trẻ khi tiếp xúc đông người.