Để xác định biện pháp tu từ từ vựng trong các đoạn thơ và nêu tác dụng của chúng, chúng ta sẽ phân tích từng đoạn thơ một cách chi tiết.

**a. "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm / Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ" (Quê hương - Tế Hanh)**

- **Biện pháp tu từ từ vựng:**
- **Nhân hóa:** "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm" và "Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ". Trong câu thơ này, chiếc thuyền được nhân hóa như một con người biết "im", "mỏi", "trở về nằm" và "nghe".

- **Tác dụng:**
- Biện pháp nhân hóa làm cho chiếc thuyền trở nên sống động, gần gũi như một con người có cảm xúc, có sự mệt mỏi sau một ngày làm việc vất vả. Điều này giúp người đọc cảm nhận được sự gắn bó, thân thuộc của người dân chài với chiếc thuyền, cũng như sự vất vả, gian truân của nghề chài lưới.

**b. "Mặt trời xuống biển như hòn lửa / Sóng đã cài then đêm sập cửa" (Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận)**

- **Biện pháp tu từ từ vựng:**
- **So sánh:** "Mặt trời xuống biển như hòn lửa". Mặt trời được so sánh với hòn lửa, tạo ra hình ảnh rực rỡ, mạnh mẽ.
- **Ẩn dụ:** "Sóng đã cài then đêm sập cửa". Hình ảnh sóng cài then và đêm sập cửa là một ẩn dụ cho việc màn đêm buông xuống, biển trở nên yên tĩnh như một ngôi nhà đã đóng cửa.

- **Tác dụng:**
- Biện pháp so sánh giúp tạo ra hình ảnh mặt trời lặn xuống biển rực rỡ, đỏ rực như một hòn lửa, làm nổi bật vẻ đẹp hùng vĩ, tráng lệ của thiên nhiên.
- Biện pháp ẩn dụ giúp người đọc hình dung rõ ràng hơn về sự thay đổi của thời gian từ ngày sang đêm, tạo cảm giác yên bình, tĩnh lặng của biển cả khi màn đêm buông xuống. Đồng thời, nó cũng gợi lên sự chuẩn bị của người dân chài cho một đêm lao động mới.

Những biện pháp tu từ này không chỉ làm cho ngôn ngữ thơ trở nên sinh động, giàu hình ảnh mà còn giúp truyền tải sâu sắc hơn những cảm xúc, ý nghĩa mà tác giả muốn gửi gắm.