Câu thơ "Người cha mái tóc bạc / Đốt lửa cho anh nằm" của tác giả Nguyễn Khoa Điềm sử dụng một số biện pháp nghệ thuật tiêu biểu. Dưới đây là phân tích các biện pháp nghệ thuật và tác dụng của chúng:

1. **Biện pháp nhân hóa**: Câu thơ gợi lên hình ảnh người cha như một người thầy tâm linh, người chăm sóc và bảo vệ. Hình ảnh "người cha mái tóc bạc" không chỉ thể hiện sự tuổi tác mà còn tượng trưng cho trí tuệ, kinh nghiệm sống và tình thương vô hạn của người cha dành cho con cái.

- **Tác dụng**: Nhân hóa làm cho hình ảnh người cha thêm sống động và gần gũi, tạo cảm giác ấm áp, sự chăm sóc và nâng niu của người cha dành cho con, thể hiện tình cảm gia đình sâu sắc và sự hy sinh thầm lặng trong cuộc sống.

2. **Sử dụng hình ảnh cụ thể**: Câu thơ đề cập đến "mái tóc bạc" và "đốt lửa", đây là những hình ảnh rất bình dị nhưng cũng rất sâu sắc. "Mái tóc bạc" không chỉ đơn thuần là dấu hiệu của tuổi tác mà còn biểu hiện cho những gian khổ, vất vả của người cha trong cuộc sống. "Đốt lửa" là hành động thể hiện sự quan tâm, chăm sóc của cha dành cho con.

- **Tác dụng**: Hình ảnh cụ thể giúp người đọc dễ dàng hình dung ra và cảm nhận được tình cảm ấm áp, sự gần gũi trong mối quan hệ cha - con. Hành động "đốt lửa" còn mang ý nghĩa biểu trưng, thể hiện sự sưởi ấm không chỉ về thể chất mà còn cả về tinh thần.

3. **Đối lập**: Hình ảnh người cha "mái tóc bạc" và hành động "đốt lửa cho anh nằm" tạo ra sự đối lập giữa cái lạnh của cuộc sống, sự vất vả và cái ấm áp của tình yêu thương mà người cha mang lại.

- **Tác dụng**: Sự đối lập này khiến cho thông điệp về tình yêu gia đình càng trở nên rõ nét, nhấn mạnh rằng trong những khó khăn, thử thách, vẫn luôn có tình yêu thương, sự ủng hộ từ cha mẹ.

Tóm lại, các biện pháp nghệ thuật trong câu thơ không chỉ làm tăng tính biểu cảm mà còn khắc họa sâu sắc mối quan hệ giữa thế hệ ông cha và con cháu, sự hy sinh và tình thương yêu vô bờ bến của người cha, tạo ra một cảm xúc mạnh mẽ cho người đọc.