Với sự phát triển của công nghệ thông tin, mạng xã hội đang có ảnh hưởng ngày một lớn lên đời sống hàng ngày của chúng ta. Đi cùng với sự phổ biến của mạng xã hội, vấn đề ứng xử trên không gian mạng cũng trở thành hiện tượng được nhiều người quan tâm.

Vậy thế nào là văn hóa ứng xử? Thế nào là văn hóa ứng xử trên không gian mạng? Ứng xử là ứng phó, đối xử, phản ứng của con người trước tác động của sự vật, sự việc khác. Tất cả hành động, thái độ, cử chỉ và cách giao tiếp giữa người với người đều tạo nên văn hóa ứng xử. Mạng xã hội là một nền tảng trực tuyến với nhiều chức năng khác nhau, mọi người có thể dễ dàng kết nối tại bất kỳ nơi nào bằng thiết bị điện tử như điện thoại thông minh hay máy tính. Văn hóa ứng xử trên không gian mạng có thể hiểu là tất cả những hành động của con người trên mạng xã hội, từ việc đăng tải thông tin, bình luận hay tương tác với người khác. 

Hưởng ứng làn sóng công nghệ 4.0, mạng xã hội ngày càng trở nên phổ biến. Theo khảo sát, hầu hết người dân Việt Nam có sử dụng ít nhất một mạng xã hội. Một vài nền tảng phổ biến như Facebook, Zalo, Instagram,... với hàng triệu người truy cập ở nhiều độ tuổi khác nhau. Mạng xã hội như một thế giới ảo, tại đây mọi người có thể chia sẻ hình ảnh, âm thanh, và giao lưu, tương tác, cũng chính từ những hành động ấy đã nảy sinh ra ứng xử trên không gian mạng. Bên cạnh các hành xử văn minh, có không ít các hành động khiếm nhã như miệt thị, chửi rủa, và thậm chí các hành vi lừa đảo.

Nguyên nhân dẫn đến thực trạng đáng buồn này là do ý thức của một bộ phận người dùng mạng xã hội chưa tốt, suy nghĩ nông cạn, bốc đồng, thường xuyên công kích các cá nhân, tổ chức trên mạng. Hơn nữa, các nhà mạng kiểm soát chưa thật sự chặt chẽ, hành lang pháp lý về không gian mạng còn thiếu sót dẫn đến những sự việc đáng tiếc xảy ra trên mạng xã hội. Một trong những sự việc đáng tiếc ấy có thể kể đến vụ việc tại Trung Quốc, giữa năm 2021, một gái trẻ đã tự tử bằng thuốc sâu ngay trong buổi phát sóng trực tiếp trên mạng xã hội khi chia sẻ về căn bệnh trầm cảm mình mắc phải. Đáng nói ở đây là phần bình luận trực tiếp, có rất nhiều dân cư mạng cổ vũ ý định tự sát của cô gái với nội dung "chết đi", "uông ngay đi"...

Để xây dựng văn hóa ứng xử trên không gian mạng văn minh hơn, các nhà mạng cần có giải pháp nhằm thanh lọc thông tin trên mạng xã hội, có biện pháp cảnh cáo, ngăn chặn những hành vi và người dùng vô văn hóa. Quan trọng hơn cả, mỗi cá nhân phải có ý thức cư xử văn minh, lịch sự trên không gian mạng, tuyên truyền đến mọi người về văn hóa ứng xử văn minh, tốt đẹp.

Thế giới số, không gian mạng có thể là ảo nhưng tác động của nó là thật. Mạng xã hội là công cụ giúp con người sát gần nhau hơn, mang đến những lợi ích to lớn. Tuy nhiên chúng ta cần sử dụng chúng một cách đúng đắn và thông minh, cư xử lịch sự và văn hóa để cùng chung tay xây dựng một không gian mạng lành mạnh, tốt đẹp hơn.