Thời vua Lê, chúa Trịnh (thế kỷ 17 - 18) là một giai đoạn đặc biệt trong lịch sử Việt Nam, đánh dấu sự phát triển và suy thoái trong nhiều lĩnh vực của đất nước. Dưới đây là một số cảm nhận về tình trạng đất nước trong thời kỳ này:

1. **Chính trị**: Trong thời kỳ này, triều đại Lê đóng vai trò chính danh nhưng thực quyền thuộc về chúa Trịnh. Hệ thống chính trị bị chia rẽ, dẫn đến sự mất ổn định và nhiều lúc khủng hoảng. Mặc dù vua Lê vẫn được công nhận là người đứng đầu, quyền lực thực sự của Chúa Trịnh đã khiến cho triều đình trở nên yếu ớt và phụ thuộc.

2. **Kinh tế**: Giai đoạn này chứng kiến sự phát triển kinh tế tương đối mạnh mẽ, đặc biệt là trong nông nghiệp và thương mại. Các chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp, mở rộng giao thương đã tạo ra nhiều cơ hội cho người dân. Tuy nhiên, sự chênh lệch giàu nghèo ngày càng gia tăng giữa tầng lớp quý tộc và nhân dân.

3. **Xã hội**: Xã hội thời Lê - Trịnh được đánh dấu bởi sự phân cấp rõ rệt. Tầng lớp phong kiến nắm giữ quyền lực và tài sản, trong khi đó nhiều người dân vẫn sống trong cảnh nghèo khổ, chịu nhiều áp lực từ thuế và nghĩa vụ lao động. Dù có nhiều phong trào đấu tranh nảy sinh từ những áp lực xã hội này, nhưng vẫn chưa đủ mạnh để thay đổi tình trạng.

4. **Văn hóa**: Thời kỳ này cũng ghi nhận sự phát triển mạnh mẽ về văn hóa, nghệ thuật và giáo dục. Nhiều nhà văn hóa, học giả nổi tiếng xuất hiện, và việc truyền bá Nho giáo được đẩy mạnh. Tuy nhiên, văn hóa bị ảnh hưởng bởi các cuộc đấu tranh quyền lực và những xung đột xã hội.

5. **Quân sự**: Thời kỳ này cũng không thiếu những cuộc chiến tranh, đặc biệt là các cuộc đấu tranh với các thế lực ngoại bang như Xiêm La và các cuộc xung đột nội bộ giữa các phái phỏng và cát, dẫn đến sự bất ổn và tê liệt nhiều mặt của xã hội.

Tóm lại, tình trạng đất nước thời vua Lê chúa Trịnh là một sự pha trộn giữa phát triển và suy thoái, giữa quyền lực thực tế và chính danh. Giai đoạn này cho thấy những mâu thuẫn sâu sắc trong chính trị, kinh tế và xã hội, tạo nên những di sản văn hóa và lịch sử phong phú nhưng cũng không ít thách thức mà thế hệ sau phải đối mặt.