Truyện khoa học viễn tưởng (KHVT) thường gắn với các lĩnh vực khoa học như:

1. **Công nghệ thông tin**: Các khái niệm về trí tuệ nhân tạo, mạng lưới máy tính, thực tế ảo.
2. **Hóa học**: Các công trình nghiên cứu về vật liệu mới, hóa sinh, hay các thí nghiệm nguy hiểm.
3. **Vật lý**: Các lý thuyết về du hành thời gian, hố đen, hoặc hiện tượng vũ trụ.
4. **Sinh học**: Các vấn đề liên quan đến di truyền học, sinh vật lạ, hay sinh thái học.
5. **Thiên văn học**: Những câu chuyện về hành tinh, ngôi sao và sự sống ngoài trái đất.

Về việc các sự kiện trong truyện KHVT có thật hay do nhà văn tưởng tượng ra, thường thì truyện KHVT có thể dựa trên những nguyên lý khoa học có thật, nhưng các nhà văn thường sử dụng trí tưởng tượng để phát triển cốt truyện, đưa ra những khái niệm không có thật hoặc chưa được phát hiện.

Tình huống trong truyện KHVT thường diễn ra trong bối cảnh tương lai hoặc một thế giới khác, nơi mà công nghệ tiên tiến hoặc sự kiện không thể xảy ra trong thế giới hiện tại có thể diễn ra, điều này thưởng tạo ra những thử thách và mâu thuẫn cho nhân vật.

Cốt truyện trong tác phẩm KHVT thường gắn với các sự kiện như cuộc chiến giữa con người và máy móc, cuộc khám phá không gian, hoặc những mối nguy hiểm từ công nghệ, thí nghiệm không kiểm soát dẫn đến hậu quả khôn lường.

Nhân vật trong truyện KHVT thường là những người có trí tuệ,-sáng tạo, và thường xuyên đối mặt với những thử thách liên quan đến khoa học hay công nghệ, như nhà khoa học, kỹ sư, hoặc những người lính trong các cuộc chiến tranh công nghệ.

Bối cảnh trong truyện KHVT có thể rất đa dạng, từ các thành phố tương lai, thiên hà xa xôi đến các phòng thí nghiệm với công nghệ tiên tiến, hay thậm chí là những thế giới song song hoặc những chiều không gian khác. Bối cảnh này thường phản ánh các ý tưởng và khái niệm khoa học đang được khám phá hoặc một cái nhìn tưởng tượng về tương lai.