Câu nói của nhà văn Nguyễn Minh Châu: “Nhà văn phải là người đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn của con người” có thể hiểu là nhà văn không chỉ phản ánh những gì dễ thấy, dễ hiểu trên bề mặt cuộc sống, mà còn phải tìm ra những vẻ đẹp, những giá trị tiềm ẩn trong tâm hồn mỗi con người. Đó có thể là những phẩm chất tốt đẹp, những ước mơ, hy vọng, hay những suy tư, cảm xúc sâu kín mà đôi khi con người không nhận ra hoặc không thể diễn đạt thành lời. Nhà văn phải là người hiểu được và khơi dậy những giá trị ấy, giúp người đọc thấy được vẻ đẹp trong những điều giản dị, những con người bình thường.

Phân tích nhân vật "tôi" trong câu chuyện "Người ăn xin" để thấy rõ điều tâm niệm đó:

Câu chuyện "Người ăn xin" của tác giả Tuốc-ghen-ép phản ánh một cảnh tượng tưởng chừng như rất bình thường trong cuộc sống: một người ăn xin già trên phố. Tuy nhiên, qua nhân vật "tôi" và những cảm xúc trong tâm hồn anh ta, ta có thể thấy rõ sự tìm kiếm và khám phá những giá trị sâu xa trong tâm hồn con người.

• Tình huống ban đầu: Nhân vật "tôi" gặp một người ăn xin nghèo khổ, côi cút, tả tơi và xin tiền. Vào khoảnh khắc đó, "tôi" là một con người đầy đủ về vật chất nhưng lại không có bất kỳ món đồ nào để có thể giúp người ăn xin. Nhưng ngay lúc đó, người ăn xin đã không giận dữ, không cảm thấy bị xúc phạm hay tuyệt vọng. Ông lão chỉ nhìn "tôi" bằng đôi mắt ướt đẫm và khi "tôi" nói lời xin lỗi vì không giúp được gì, ông lão nở nụ cười và đáp lại: "Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi."

• Khám phá giá trị sâu sắc: Chính trong khoảnh khắc đó, nhân vật "tôi" đã nhận ra một điều sâu sắc. Ông ăn xin không đòi hỏi tiền bạc, không đòi hỏi của cải vật chất, mà ông chỉ cần một sự đồng cảm, một tấm lòng, một cử chỉ chân thành. Và chính "tôi" đã cho ông ấy điều đó – một sự chia sẻ về mặt tinh thần. Đôi bàn tay của "tôi" và của ông lão cùng siết chặt, không chỉ là một hành động vật lý mà còn là sự nối kết tâm hồn giữa hai con người, dù hoàn cảnh có chênh lệch đến đâu.

• Tâm hồn con người: Điều quan trọng ở đây là "tôi" đã tìm thấy trong ông lão một hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn của ông – đó là lòng biết ơn, tình yêu thương, và sự sẻ chia. Chắc chắn rằng trong cuộc sống, người ăn xin ấy đã trải qua biết bao nhiêu khó khăn, nhưng trong ông vẫn còn sự cảm thông và một lòng tin vào những điều tốt đẹp của con người. Đó chính là "hạt ngọc" mà "tôi" đã nhận ra và cảm nhận được.

• Nhân vật "tôi" và nhận thức về giá trị sống: Trong khoảnh khắc ấy, "tôi" không chỉ giúp đỡ người ăn xin mà còn nhận lại được một bài học quý giá về tình người, về lòng nhân ái, và sự chia sẻ. Chỉ khi nào "tôi" có thể hiểu được cái đẹp ẩn giấu trong những cử chỉ nhỏ bé, trong những con người tưởng chừng như nghèo khổ, "tôi" mới thực sự nhận thức được giá trị của cuộc sống.