Nghệ thuật trào phúng là một hình thức biểu đạt nghệ thuật vận dụng các biện pháp ngôn ngữ, hình ảnh hay các yếu tố nghệ thuật khác nhằm phê phán, châm biếm hoặc chỉ trích những hiện tượng, con người, xã hội một cách nhẹ nhàng, dí dỏm nhưng sâu sắc. Nghệ thuật này không chỉ mang đến tiếng cười mà còn gợi suy nghĩ, đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện thái độ của tác giả đối với đối tượng trào phúng. Dưới đây là một số đặc điểm và tác dụng của nghệ thuật trào phúng:

### 1. Hình ảnh
Hình ảnh trong nghệ thuật trào phúng thường rất sinh động, sắc nét, tạo nên những ấn tượng mạnh mẽ. Tác giả sử dụng hình ảnh không chỉ để mô tả đối tượng mà còn để góp phần vào việc tạo dựng cảm xúc, ý nghĩa sâu xa. Ví dụ, hình ảnh nhân vật "bánh bèo" trong một tác phẩm có thể tượng trưng cho những người sống an phận, phụ thuộc, nhằm chỉ trích thói quen câu nệ, ỷ lại của người dân trong xã hội.

### 2. Cách lựa chọn từ ngữ
Việc lựa chọn từ ngữ là rất quan trọng trong nghệ thuật trào phúng. Tác giả thường sử dụng từ ngữ mang tính châm biếm, mỉa mai, và cả thể hiện sự mỉa mai một cách tinh tế để thể hiện thái độ của mình. Chẳng hạn, gọi ai đó là "nhà thông thái" trong khi họ thực chất lại chỉ là những người không có kiến thức thực sự, nhằm để hàm ý chỉ trích thái độ tự phụ của họ.

### 3. Ẩn dụ
Ẩn dụ là một biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong trào phúng để tạo ra những liên tưởng sâu sắc và hài hước. Ẩn dụ giúp làm nổi bật những vấn đề nghiêm túc hay tiêu cực trong xã hội mà không cần phải thẳng thừng lên án. Chẳng hạn, việc mô tả xã hội như “một cái chợ” để nhấn mạnh sự hỗn loạn, thiếu trật tự và kỷ cương, đồng thời phản ánh sự tha hóa của con người.

### 4. Đối tuởng
Đối tượng mà nghệ thuật trào phúng nhắm đến có thể là con người, hành vi, thói quen, đặc điểm xã hội, hoặc cả hệ thống chính trị. Sự xây dựng và phát triển nhân vật trong tác phẩm trào phúng thường ẩn chứa những lời phê phán mạnh mẽ và sâu sắc. Đối tượng trào phúng sẽ bị đưa vào tình huống dở khóc dở cười, từ đó phơi bày bản chất thật sự, dẫn đến một sự nhận thức mới cho người đọc.

### 5. Câu hỏi tu từ
Câu hỏi tu từ thường được sử dụng để nhấn mạnh một quan điểm, khơi gợi suy nghĩ và phản ánh trạng thái tư tưởng của tác giả. Ví dụ, một câu hỏi tu từ như: "Có ai thực sự hạnh phúc với cuộc sống này không?" không chỉ chỉ trích tình trạng mà còn dẫn dắt người đọc suy nghĩ về vấn đề được đề cập.

### **Tác dụng**
- **Phê phán, chỉ trích:** Nghệ thuật trào phúng cho phép tác giả bày tỏ thái độ phê phán một cách tinh tế mà không phải dùng đến những ngôn từ nặng nề. Điều này giúp tiếp cận và gây ảnh hưởng đến người đọc dễ dàng hơn.
- **Gợi suy nghĩ:** Trào phúng giúp người đọc suy nghĩ về vấn đề một cách sâu sắc hơn, không chỉ dừng lại ở tiếng cười mà còn trong việc tìm kiếm ý nghĩa sâu xa đằng sau đó.
- **Giải trí:** Ngoài việc truyền tải thông điệp, nghệ thuật trào phúng cũng mang lại sự giải trí cho người đọc thông qua cách thể hiện hài hước và dí dỏm.
- **Khơi dậy sự đồng cảm:** Trào phúng có thể tạo ra những khoảnh khắc đồng cảm giữa người đọc và tác giả, khiến người đọc cảm thấy họ cũng đang cùng chia sẻ mối bận tâm về những vấn đề xã hội.

Tóm lại, nghệ thuật trào phúng không chỉ là một phong cách viết độc đáo mà còn có vai trò quan trọng trong việc thể hiện quan điểm, thái độ của tác giả đối với xã hội và con người.