Đề bài yêu cầu phân tích và làm sáng tỏ ý kiến: "Nỗi niềm chua xót đắng cay và tình cảm yêu thương chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc" qua một số bài ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. Để làm tốt bài này, bạn cần nắm vững kiến thức về ca dao, đặc biệt là nội dung và giá trị của chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. Dưới đây là dàn ý chi tiết và bài văn tham khảo khoảng 600 chữ:
Dàn ý:
Mở bài: Giới thiệu khái quát về ca dao và vai trò của nó trong đời sống tinh thần của người Việt. Dẫn dắt vào ý kiến cần phân tích.
Thân bài:
Giải thích ý kiến: Làm rõ các khái niệm "chua xót đắng cay", "yêu thương chung thủy", "bình dân", "xã hội cũ", "chân tình", "sâu sắc".
Phân tích các bài ca dao cụ thể để làm sáng tỏ ý kiến:
Ca dao than thân: Phân tích các bài ca dao thể hiện nỗi khổ cực, bất hạnh, thân phận hẩm hiu của người bình dân (ví dụ: "Thân em như tấm lụa đào...", "Con cò bay lả bay la...", "Đêm khuya văng vẳng trống canh..."). Chú ý phân tích các biện pháp nghệ thuật được sử dụng để diễn tả nỗi niềm đó (ví dụ: so sánh, ẩn dụ, tượng trưng, giọng điệu...).
Ca dao yêu thương tình nghĩa: Phân tích các bài ca dao thể hiện tình cảm vợ chồng, cha mẹ con cái, anh em, bạn bè... trong xã hội cũ (ví dụ: "Công cha như núi Thái Sơn...", "Chiều chiều ra đứng ngõ sau...", "Anh em như thể chân tay..."). Phân tích những giá trị đạo đức, tình cảm tốt đẹp được thể hiện qua các bài ca dao.
Kết hợp phân tích nội dung và nghệ thuật để làm nổi bật tính chân tình và sâu sắc trong cách thể hiện tình cảm của ca dao.
Đánh giá: Khẳng định giá trị của chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa trong việc phản ánh đời sống và tâm hồn của người bình dân.
Kết bài: Khẳng định lại ý kiến và nêu cảm nghĩ về chùm ca dao.
Bài văn tham khảo:
Ca dao là tiếng nói tâm tình của người bình dân, là kho tàng văn học dân gian vô giá của dân tộc Việt Nam. Trong đó, chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa chiếm một vị trí quan trọng, phản ánh sâu sắc đời sống vật chất và tinh thần của người lao động trong xã hội cũ. Có ý kiến cho rằng: "Nỗi niềm chua xót đắng cay và tình cảm yêu thương chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc". Qua một số bài ca dao, ta sẽ thấy rõ tính đúng đắn của nhận định này.
"Chua xót đắng cay" là những nỗi khổ cực, bất hạnh, những đắng cay mà người bình dân phải gánh chịu trong xã hội cũ. "Yêu thương chung thủy" là những tình cảm tốt đẹp, bền vững trong các mối quan hệ gia đình, xã hội. "Bình dân" là tầng lớp người lao động nghèo khổ trong xã hội. "Xã hội cũ" là xã hội phong kiến, thực dân với nhiều bất công, áp bức. "Chân tình" là sự thật lòng, không giả tạo. "Sâu sắc" là sự thấm thía, sâu xa. Ý kiến trên khẳng định ca dao đã phản ánh một cách chân thực và sâu sắc những nỗi khổ đau và tình cảm của người bình dân trong xã hội xưa.
Ca dao than thân là tiếng than thở về thân phận hẩm hiu, cuộc đời khổ cực của người lao động. Bài ca "Thân em như tấm lụa đào/ Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai" đã sử dụng hình ảnh so sánh "tấm lụa đào" để diễn tả vẻ đẹp mong manh, dễ bị vùi dập của người phụ nữ trong xã hội cũ. Câu hỏi tu từ "biết vào tay ai" thể hiện sự lo lắng, bất an về tương lai mờ mịt, không biết số phận mình sẽ ra sao. Hay như bài "Con cò bay lả bay la/ Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng" sử dụng hình ảnh con cò - một hình ảnh quen thuộc của người nông dân - để diễn tả cuộc sống vất vả, lam lũ. Tiếng than "con cò" cũng chính là tiếng than của người nông dân về cuộc đời mình. Những bài ca dao này đã thể hiện một cách chân tình và sâu sắc nỗi khổ cực, bất hạnh của người bình dân trong xã hội cũ.
Bên cạnh những nỗi than thân, ca dao còn thể hiện những tình cảm yêu thương, chung thủy trong các mối quan hệ gia đình, xã hội. Tình cha con được thể hiện qua bài "Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra". Phép so sánh "công cha như núi Thái Sơn", "nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" đã ca ngợi công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái. Tình nghĩa vợ chồng được thể hiện qua bài "Chiều chiều ra đứng ngõ sau/ Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều". Nỗi nhớ thương da diết của người con gái về quê mẹ được diễn tả một cách chân thành, cảm động. Tình anh em được thể hiện qua bài "Anh em như thể chân tay/ Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần". Lời khuyên nhủ anh em phải yêu thương, đùm bọc lẫn nhau được thể hiện một cách giản dị, sâu sắc. Những bài ca dao này đã thể hiện một cách chân tình và sâu sắc những tình cảm tốt đẹp, bền vững của người bình dân.
Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa không chỉ phản ánh chân thực đời sống vật chất và tinh thần của người bình dân mà còn thể hiện những giá trị đạo đức, tình cảm tốt đẹp của dân tộc. Nó là tiếng nói của tình yêu thương, lòng biết ơn, sự thủy chung, lòng nhân ái... Những tình cảm này được thể hiện một cách giản dị, chân thành, sâu sắc, đi vào lòng người đọc.
Tóm lại, ý kiến "Nỗi niềm chua xót đắng cay và tình cảm yêu thương chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc" là hoàn toàn đúng đắn. Chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa là một phần không thể thiếu của văn học dân gian Việt Nam, là tiếng nói của tâm hồn người bình dân, là bài học quý giá về đạo đức, tình cảm cho các thế hệ sau.