Đề số 05: Đọc văn bản sau:
CHUẨN BỊ HÀNH TRANG VÀO THẾ KỈ MỚI
Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn những thói
tốt khi bước vào nền kinh tế mới.
quen
[...]
Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả thế giới đều thừa nhận là
sự thông minh, nhạy bén với cái mới. Bản chất trời phủ ấy rất có ích trong xã hội ngày mai mà sự
sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu. Những bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu. Ấy
là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất
là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chạy học vẹt nặng nề. Không nhanh chóng
lấp những lỗ hổng này thì thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và không thể thích ứng với nền
kinh tế mới chứa đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng
Cái mạnh của con người Việt Nam ta là sự cần cù, sáng tạo. Điều đó thật hữu ích trong một nền kinh
tế đòi hỏi tinh thần kỉ luật cao và thái độ nghiêm túc đối với công cụ và quy trình lao động với những
máy móc, thiết bị rất tinh vi. Tiếc rằng ngay trong mặt mạnh này của chúng ta cũng lại ẩn chứa những
khuyết tật không tương tác chút nào với một nền kinh tế công nghiệp hóa chứ chưa nói tới nền kinh
tế tri thức. Người Việt Nam ta cần cù thì cần cù thật, nhưng lại thiếu đức tính tỉ mỉ. Khác với người
Nhật vốn cũng nổi tiếng cần cù lại thường rất cẩn trọng trong khâu chuẩn bị công việc, làm cái gì
cũng tính toán chi li từ đầu, người Việt Nam ta thường dựa vào tính tháo vật của mình, hành động
theo phương châm “nước đến chân mới nhảy”, “liệu cơm gắp mắm”. Do còn chịu ảnh hưởng nặng
nề của phương thức sản xuất nhỏ và cách sống ở nơi thôn dã vốn thoải mái và thanh thản nên người
Việt Nam ta chưa có được thói quen tôn trọng những quy định nghiêm ngặt của công việc là cường độ khẩn trương. Ngay bản tính "sáng tạo” một phần nào đó cũng có mặt trái ở chỗ ta hay loay hoay
“cải tiến”, làm tắt, không coi trọng nghiêm ngặt quy trình công nghệ. Trong một xã hội công nghiệp
và “hậu công nghiệp” những khuyết tật ấy sẽ là những vật cản ghê gớm.
Trong một "thế giới mạng”, ở đó hàng triệu người trên phạm vi toàn cầu gắn kết với nhau trong
một mạng in-tơ-nét thì tính cộng đồng là một đòi hỏi không thể thiếu được. Nhân dân ta có truyền
thống lâu đời đùm bọc, đoàn kết với nhau theo phương châm “nhiễu điều phủ lấy giá gương”. Bản
sắc này thể hiện mạnh mẽ nhất trong cảnh đất nước lâm nguy, ngoại bang đe dọa. Nhưng tiếc rằng
phẩm chất cao quý ất thường lại không đậm nét trong việc làm ăn, có thể do ảnh hưởng của phương
thức sản xuất nhỏ, tính đố kị vốn có của lối sống theo thứ bậc không phải theo năng lực và lối nghĩ
trâu buộc ghét trâu ăn” đối với người hơn mình ở làng quê thời phong kiến. Ta có thể quan sát thấy
điều đó ngay trong cả những việc nhỏ nhặt: Ví dụ vào thăm bảo tàng thì người Nhật túm tụm vào với
nhau chăm chú nghe thuyết minh, còn người Việt Nam ta lại lặp tức tản ra xem những thứ mình thích,
người Hoa ở nước ngoài thường cưu mang nhau xong người Việt lại thường đố kị nhau...
Bước vào thế kỉ mới, nước ta sẽ hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới. Bản tính thích
ứng nhanh sẽ giúp dân ta tận dụng những cơ hội, ứng phó với thách thức do tiến trình hội nhập đem
lại. Nhưng thái độ kì thị đối với sự kinh doanh, thói quen ảnh hưởng sự bao cấp, nếp nghĩ sùng
ngoại hoặc bài ngoại quá mức đều sẽ cản trở sự phát triển của đất nước. Thói quen ở không ít người
thích tỏ ra “khôn vặt”, “bóc ngắn cắn dài”, không coi trọng chữ “tín” sẽ gây tác hại khôn lường
trong quá trình kinh doanh và hội nhập.
Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp
đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý
nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
(Vũ Khoan, Một góc nhìn của tri thức, tập một, NXB trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2002)
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.
Câu 2. Tác giả bài viết đã chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu nào của con người Việt Nam?
Câu 3. Câu văn “Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những
người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt
đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.” gợi cho anh/chị suy nghĩ gì?
-
Câu 4. Giải thích ý nghĩa của các thành ngữ, tục ngữ được tác giả sử dụng trong văn bản. Việc sử
dụng các thành ngữ, tục ngữ đó trong bài viết có tác dụng gì?
Câu 5. Từ nội dung của văn bản trên, hãy viết đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) nêu lên những điểm
mạnh và điểm yếu của bản thân em.