Sau khi xâm lược Đông Dương (1940), phát xít Nhật đã thực hiện nhiều thủ đoạn tàn bạo để bóc lột nhân dân ta, vơ vét tài nguyên phục vụ cho chiến tranh xâm lược của chúng. Dưới đây là một số thủ đoạn chính:
1. Về kinh tế:
Đánh thuế nặng nề: Nhật áp đặt nhiều loại thuế vô lý, chồng chất lên nhau, khiến người dân lâm vào cảnh bần cùng. Chúng tăng cường thu thuế cũ và đặt ra nhiều loại thuế mới, như thuế muối, thuế rượu, thuế thổ sản…
Cướp đoạt lương thực, thực phẩm: Nhật thực hiện chính sách "kinh tế chỉ huy", bắt nhân dân ta nhường ruộng cho chúng trồng cây công nghiệp phục vụ chiến tranh (như đay, thầu dầu), thu mua lương thực với giá rẻ mạt hoặc cưỡng ép, gây ra nạn đói khủng khiếp năm 1945 khiến hơn 2 triệu người chết.
Vơ vét tài nguyên: Nhật ra sức khai thác tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam như than đá, khoáng sản, cao su… để phục vụ cho bộ máy chiến tranh. Chúng ép buộc các công ty của Pháp phải nhượng lại quyền khai thác hoặc hợp tác với chúng.
Kiểm soát ngoại thương: Nhật nắm độc quyền ngoại thương, thao túng giá cả, ép buộc Việt Nam phải bán nguyên liệu thô với giá rẻ và mua hàng hóa của Nhật với giá cao.
Phát hành tiền tệ vô giá trị: Nhật cho in tiền Đông Dương với số lượng lớn, làm lạm phát gia tăng, giá cả leo thang, đời sống nhân dân càng thêm khó khăn.
2. Về chính trị - xã hội:
Duy trì bộ máy cai trị của Pháp: Nhật không lật đổ hoàn toàn chính quyền Pháp mà lợi dụng nó để cai trị và bóc lột nhân dân ta. Điều này khiến nhân dân ta phải chịu cảnh "một cổ hai tròng", vừa bị Pháp áp bức, vừa bị Nhật bóc lột.
Tăng cường đàn áp, khủng bố: Nhật thẳng tay đàn áp các phong trào yêu nước, bắt bớ, giam cầm, tra tấn và giết hại những người chống đối. Chúng thiết lập hệ thống nhà tù, trại giam khắp nơi để giam giữ người yêu nước.
Thi hành chính sách ngu dân: Nhật hạn chế giáo dục, văn hóa, nhằm kìm hãm sự phát triển của dân trí, dễ bề cai trị và bóc lột.
Chia rẽ dân tộc: Nhật lợi dụng mâu thuẫn giữa các dân tộc, tôn giáo để chia rẽ khối đoàn kết dân tộc, gây khó khăn cho phong trào cách mạng.
Hậu quả:
Chính sách bóc lột tàn bạo của phát xít Nhật đã đẩy nhân dân ta vào cảnh cùng cực, đói khổ, dẫn đến nạn đói khủng khiếp năm 1945, gây ra tổn thất to lớn về người và của. Nó cũng làm sâu sắc thêm mâu thuẫn giữa nhân dân ta với phát xít Nhật và thực dân Pháp, thúc đẩy phong trào cách mạng phát triển mạnh mẽ, dẫn đến thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Như vậy, phát xít Nhật đã sử dụng một loạt các thủ đoạn kinh tế và chính trị - xã hội tàn bạo để bóc lột nhân dân ta, vơ vét tài nguyên cho chiến tranh xâm lược. Những hành động này đã gây ra những hậu quả vô cùng nặng nề cho đất nước và nhân dân ta.