Hướng dẫn soạn bài – Cụm danh từ
I. Cụm danh từ là gì?
Giải câu 1 – Cụm danh từ là gì? (Trang 116 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Các từ ngữ được in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
Trả lời:
Các từ đứng trước các danh từ như hai (hai vợ chồng), một (một túp lều) làm rõ nghĩa về số lượng, bổ sung ý nghĩa cho danh từ trung tâm đứng sau nó.
Các từ đứng sau các danh từ như xưa (ngày xưa), ông lão đánh cá (vợ chồng ông lão đánh cá), nát trên bờ biển (túp lều nát trên bờ biển) có ý nghĩa cụ thể hoá ý nghĩa cho danh từ trung tâm đứng trước nó.
Giải câu 2 – Cụm danh từ là gì? (Trang 117 SGK ngữ văn 6 tập 1)
So sánh các cách nói sau đây rồi rút ra nhận xét về nghĩa của cụm danh từ so với nghĩa của một danh từ:
– túp lều / một túp lều;
– một úp lều / một túp lều nát;
– một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển.
Trả lời:
So sánh ý nghĩa của danh từ và cụm danh từ đã được mở rộng sau:
– túp lều / một túp lều: xác định được đơn vị
– một túp lều / một túp lều nát: biết thêm được tình trạng của lều
– một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển: xác định được vị trí.
– Từ một danh từ, người ta thêm vào các từ ngữ phụ thuộc đứng trước và sau nó để mở rộng ý nghĩa.
– Càng mở rộng, ý nghĩa của danh từ càng cụ thể hơn.
Giải câu 3 – Cụm danh từ là gì? (Trang 117 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Tìm một cụm danh từ. Đặt câu với cụm danh từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động trong câu của cụm danh từ so với một danh từ.
Trả lời:
“Những chiếc quạt mới tinh” đang quay êm.
– Cụm danh từ: Những chiếc quạt mới tinh
– Nhận xét:
+ Ý nghĩa đầy đủ.
+ Cấu tạo phức tạp hơn “quạt”
+ Hoạt động giống danh từ “quạt”.
II. Cấu tạo của cụm danh từ
Giải câu 1 – Cấu tạo của cụm danh từ (Trang 117 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Tìm các cụm danh từ trong câu sau:
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
Trả lời:
Các cụm danh từ:
– làng ấy
– ba thúng gạo nếp
– ba con trâu đực
– ba con trâu ấy
– chín con
– năm sau
– cả làng
Giải câu 2 – Cấu tạo của cụm danh từ (Trang 117 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc đứng trước và đứng sau danh từ trong các cụm danh từ trên. Sắp xếp chúng thành loại.
Trả lời:
– Các từ ngữ phụ thuộc đứng trước danh từ: ba, chín, cả.
– Các từ ngữ phụ thuộc đứng sau danh từ: ấy, nếp, sau, đực.
– Các phụ ngữ đứng trước có hai loại:
+ ba, chín
+ cả
– Các từ phụ sau có hai loại:
+ nếp, đực, sau
+ ấy.
Giải câu 3 – Cấu tạo của cụm danh từ (Trang 117 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Điền các cụm danh từ đã tìm được vào mô hình cụm danh từ:
Trả lời:
III. Luyện tập
Giải câu 1 – Luyện tập (Trang 118 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Tìm các cụm danh từ trong những câu sau:
a) Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
b) […] Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.
c) Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.
Trả lời:
Các cụm danh từ:
– một người chồng thật xứng đáng
– một lưỡi búa của người cha để lại
– một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.
Các từ in nghiêng là trung tâm của cụm.
Giải câu 2 – Luyện tập (Trang 118 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Chép các cụm danh từ nói trên vào mô hình cụm danh từ.
Trả lời:
Giải câu 3 – Luyện tập (Trang 118 SGK ngữ văn 6 tập 1)
Tìm phụ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống trong phần trích sau:
Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt. Chàng vứt luôn thanh sắt… xuống nước, rồi lại thả lưới ở một chỗ khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ thanh sắt… lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt… mắc vào lưới.
Trả lời:
Các phụ ngữ cần điền theo thứ tự là: ấy, vừa rồi, cũ
Tham khảo thêm cách soạn khác bài Cụm danh từ
Câu 1: Các từ ngữ được in đậm dưới dây bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
Trả lời:
Những từ in đậm bổ nghĩa trong câu:
– Xưa: bổ nghĩa cho ngày,
– Hai: bổ nghĩa cho có, hai vợ chồng;
– Ông lão đánh cá: bổ nghĩa cho vợ chồng;
– Một: bồ nghĩa cho túp lều;
– Nát trên bờ biển bổ nghĩa cho túp lều.
Câu 2: So sánh các cách nói sau đây rồi rút ra nhận xét về nghĩa của cụm danh từ so với nghĩa của một danh từ:
– túp lều / một túp lều
– một túp lều / một túp lều nát
– một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển.
Trả lời:
Nghĩa của cụm danh từ đầy đủ hơn nghĩa của một mình danh từ. Số lượng phụ ngữ càng tăng, càng phức tạp hoá thì nghĩa của cụm danh từ càng đầy đủ hơn.
Câu 3: Tìm một cụm danh từ. Đặt câu với cụm danh từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động của cụm danh từ so với một danh từ.
Trả lời:
– Ví dụ một cụm danh từ: những bông lúa
– Đặt câu. Những bông lúa uốn câu nặng trĩu.
– Nhận xét: Cụm danh từ hoạt động trong câu như một danh từ (có thể làm chủ ngữ, làm phụ ngữ; khi làm vị ngữ thì phải có từ là đứng trước.
Câu 4: Đọc câu văn sau và thực hiện yêu cầu bên dưới:
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh làm sao phải nuôi cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
a) Tìm cụm danh từ có trong câu trên.
b) Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc đứng trước và sau danh từ trong các cụm danh từ trên, sẵp xếp chúng thành loại.
c) Điền vào mô hình cụm danh từ.
Trả lời:
a) Các cụm danh từ có trong câu:
– làng ấy
– ba thúng gạo nếp
– ba con trâu đực
– ba con trâu ấy
– chín con
– năm sau
– cả làng.
b) Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc:
– Các từ ngữ phụ thuộc đứng trước danh từ: cả, ba, chín
– Các từ ngữ phụ thuộc đứng sau danh từ: ấy, nếp, đực, sau.
* Sắp xếp chúng thành hai loại:
– Các phụ ngữ đứng trước có hai loại:
+ cả
+ ba, chín
– Các phụ ngữ đứng sau có hai loại:
+ nếp, đực, sau
+ ấy
c) Điền các cụm danh từ vừa tìm được vào mô hình cụm danh từ:
Soạn bài luyện tập Cụm danh từ trang 118 SGK ngữ văn 6 tập 1
Bài 1: Tìm các cụm danh từ trong những câu sau:
a) Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
b) […] Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.
c) Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.
Trả lời:
Các cụm danh từ có trong các câu:
a) một người chồng thật xứng đáng
b) một lưỡi búa của cha để lại
c) một con yêu tinh ở trên núi có nhiều phép lạ.
Bài 2: Chép các cụm danh từ nói trên vào mô hình cụm danh từ.
Trả lời:
Bài 3: Tìm các phụ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống trong đoạn trích thuộc bài luyện tập 3 trang 118.
Trả lời:
Các phụ ngữ được diền như sau:
– Chàng vứt luôn thanh sắt ấy xuống nước.
– Thận không ngờ thanh sắt vừa rồi lại chui vào lưới mình.
– Lần thứ ba, vẫn thanh sắt cũ mắc vào lưới.