Từ ngày về ở với bà cụ hàng nước, Tấm được sống trong khung cảnh ấm cúng của gia đinh. Bà cụ yêu quý Tấm vô cùng, coi cô như con đẻ. Còn Tấm cũng coi bà cụ như mạ. Cô quán xuyến lo toan hết mọi việc trong nhà. Bà cụ chỉ việc ngồi bán hàng. Sợ lộ tung tích, Tấm không dám ra ngoài. Nhưng cứ quanh quẩn trong nhà mãi, cũng có lúc cô cảm thấy trống trải, buồn bã. Những khi ấy, kỉ niệm lại xôn xao sống dậy...
Tấm nhớ lại ngày trước, khi còn ở nhà với dì ghẻ và Cám. Cuộc sống thật vất vả, tủi cực. Tuy thế, Tấm vẫn tìm thấy niềm vui lúc chăn trâu ngoài đổng hay xúc tép dưới ruộng, khoan khoái giữa thiên nhiên tươi đẹp, gió thổi lổng lộng, nắng sớm long lanh. Dù đi đâu, ở đâu, Tấm vẫn luôn luôn mong ước được trở lại với đồng quê, dẫu chỉ trong giây lát.
Tấm bổi hổi nhớ lại khung cảnh đẹp đẽ trong cung cùng với những ngày hạnh phúc êm ấm bên nhà vua. Tất cả đều hiện lên rõ ràng trước mắt cô...
Ngày hội năm ấy, Tấm bước lên thử hài trước bao con mắt ngưỡng mộ và ghen tị. Khi bàn chân Tấm nằm gọn trong chiếc hài thêu xinh đẹp, mọi người đã ổ lẽn kinh ngạc. Buổi đầu gặp gỡ nhà vua trẻ cũng là kỉ niệm khó quên, là hạnh phúc bất ngờ lớn lao trong đời Tấm. Có lần, Tấm ngồi têm trầu trên chiếc tràng kỉ, nhà vua chợt dừng đọc sách, đến bên cạnh Tấm. cầm trên tay miếng trẩu Tấm vừa têm, nhà vua ngắm nghía rỗi chợt hỏi:
- Sao miếng trẩu nàng tèm lại có hình dạng kì lạ thế này?
- Tâu bệ hạ! Têm trầu có nhiều cách, thiếp têm theo kiểu cánh phượng, vì thế mà miếng trầu trông xinh xắn hơn.
Nhà vua khen:
- Nàng có đôi bàn tay thật khéo léo. Ta chưa từng thấy ai têm trầu đẹp như nàng!
Rồi những ngày yên vui ấy qua mau. Mẹ con Cám bày mưu tính kế, quyết giết chết Tấm cho bằng được. Tấm cũng đã quyết liệt chống trả đến cùng.
Trong những ngày hoạn nạn, Tấm hiểu thêm về sự chung tinh của nhà vua đối với nàng. Tấm không còn nữa, nhà vua buồn lắm. Tuy Cám thưởng xuyên chăm sóc nhưng nhà vua vẫn thương nhớ Tấm không nguôi. Nhà vua yêu quý con chim vàng anh, suốt ngày thủ thỉ trò chuyện với chim, chẳng đoái hoài gì đến Cám. Rồi chim vàng anh xinh đẹp bị mẹ con Cám độc ác ăn thịt, vứt lông ra ngoài vườn. Từ đống lồng chim mọc lên hai cây xoan đào tươi tốt. Vua sai mắc võng giữa hai gốc xoan dào để nằm đọc sách và tưởng nhớ đến người vợ yêu quý của minh.
Chim vàng anh, hai gốc xoan đào, chiếc khung cửi, quả thị vàng đều là hoá thân của Tấm, cho nên Tấm đã chứng kiến tất cả. Vì thế mà nàng càng thương nhớ nhà vua. Ngồi têm trầu cho bà cụ hàng nước, Tấm rưng rưng nhớ về kỉ niệm xưa, nước mắt rơi trên miếng trầu cánh phượng. Tấm têm những miếng trầu thật đẹp và gửi vào đó bao niềm thương nhớ.
Ngày ngày, người qua kẻ lại nghỉ chân bôn hàng nước, uống bát nước chè anh, cầm miếng trầu, ai cũng tấm tắc khen sao mà khéo thế! Biết đâu, cũng có ngày, nhà vua đi qua đây... Tấm vừa làm vừa suy nghĩ miên man và hi vọng.
Rồi một hôm, có chàng thư sinh qua đường ghé vào quán nghỉ chân. Bà áo rót nước, đem trầu mời khách. Vừa nhìn tháy miếng trầu, người ấy đã nắm ấy tay bà lão hỏi dồn:
- Bà ơi bà, miếng trầu này ai têm mà khéo vậy?
- À, của con gái tôi têm đấy!
Nghe tiếng lao xao ngoài quán, Tấm đứng nép trong buồng, hồi hộp lắng nghe.
- Bà ơi, bà làm ơn cho tôi gặp người têm trẩu! Đúng là vợ tôi rồi! Tôi đã tìm nàng khắp nơi mà không thấy. Chi có nàng mới têm được những miếng trầu cánh phượng đẹp như thế này! Bà ơi, con gái bà đâu? Hãy cho tôi được gặp nàng!
Nghe lời cầu khẩn tha thiết, bà lão xiêu lòng định lên tiếng gọi. Vừa lúc đó, Tấm vén mảnh bước ra. Chủ, khách nhìn nhau ngỡ ngàng trong giây phút rồi nắm tay nhau sung sướng, nghẹn ngào.
Thì ra thương nhớ Tấm khôn nguôi, nhà vua đã cải trang thành một thư sinh, đi tìm Tắm khắp nơi. Miếng trầu cánh phượng đã thành chiếc cầu nối cho hai người sum họp:
Còn bà lão hàng nước vẫn chưa hết ngạc nhiên vì không thể ngờ cô gái ẩn náu trong quả thị hôm nào lại chính là hoàng hậu. Bà chân thành chia sẻ niềm vui và cầu chúc cho hai người mãi mãi hạnh phúc bên nhau.

Tôi vốn là một người phụ nữ bình thường, giống như bao người phụ nữ khác, đến tuổi cập kê thì lấy chồng, rồi sinh con. Nhưng không may, thân thể tôi vốn yếu ớt, vì vậy, vừa sinh xong con gái thì mất. Phàm là ở đời, có người mẹ nào có thể ngừng yêu thương con mình, chưa kể đến giờ đây, chỉ còn lại mình chồng tôi chịu cảnh “gà trống nuôi con”? Thế nên, tôi lưu luyến mãi nơi trần gian, không cách nào đi luân hồi đầu thai kiếp khác.
Nhưng rồi, một ngày kia, Diêm vương đến tìm tôi. Tôi nhìn thấy ngài, toàn thân run rẩy, trong lòng sợ hãi, nghĩ rằng ngài đến bắt tôi đi. Thấy ngài đến gần, tôi liền quỳ xuống, dập đầu lạy, van xin ngài, để ngài có thể cho tôi ở lại dương thế ít lâu nữa.
Diêm vương đi thẳng đến chỗ tôi, nâng tôi dậy, vẻ mặt hòa ái dễ gần, còn có chút thương cảm. Diêm vương cất tiếng, giọng nói uy nghiêm, vang vọng:
“Ân công, người không cần phải quỳ. Người có ơn cứu mạng tôi, tôi mới là người phải quỳ lạy cảm ơn người.” – Không đợi tôi hiểu được chuyện gì đang xảy ra, Diêm vương đã nói tiếp. – “Ngày nhỏ tôi ham chơi, có một lần lén ra ngoài, lúc ấy tôi hóa thân thành con nhện, suýt bị chồng người giết chết, may mà có người, tấm lòng cao rộng nhân hậu, khuyên can cứu giúp kịp thời, tôi mới có thể thoát chết, bình yên trở về. Giờ tôi cho người một điều ước, người muốn ước gì đều có thể, xem như là báo đáp cho ân tình xưa.”
Tôi không tin được vào tai mình nữa. Tôi không còn nhớ đó là chuyện khi nào, nhưng con nhện nọ lại khiến tôi không thể nào quên được, nó như có linh tính, hóa ra lại là do Diêm vương hóa thành. Nhưng việc tôi làm chỉ là việc nhỏ, há lại dám đòi thưởng công? Nhưng nỗi lo lắng về chồng con cuốn phăng mọi chần chừ do dự trong tôi, khiến tôi trong vô thức nói ra ước nguyện của mình.
“Con chỉ muốn về lại dương gian, quan sát xem chồng con con sống có yên ổn hay không.”
Diêm vương gật đầu, tỏ vẻ như đã hiểu, triệu Hắc Bạch vô thường, hai vị chủ quản Luân hồi vào trong điện. Hắc Bạch vô thường hướng tôi vung tay lên, thi triển pháp thuật. Chỉ thấy, một quần sáng trắng lóe lên, trước mắt tôi mờ dần, rồi cuối cùng chỉ còn lại một màn đen.
Tôi giật mình bừng tỉnh. Ánh nắng chói chang rọi xuống, thiêu cháy làn da tôi, cổ họng tôi khô khốc, khó chịu. Cảm giác thật như thế này khiến tôi có cảm tưởng như mình vẫn còn sống, và cuộc gặp gỡ với Diêm vương có lẽ chỉ là giấc mơ. Xung quanh tôi là một khu làng xa lạ, lúp xúp những mái lều tranh, cũng có phần tương tự với làng tôi. Tôi định vươn tay chỉnh lại đầu tóc, quần áo để về nhà nhưng sự thật mới phũ phàng làm sao, cánh tay của tôi giờ đã không còn. Tôi chợt nhận ra mình đang ở trên cao nhìn xuống những mái nhà tranh. Hỡi ôi, tôi đang ở đâu thế này?
Tôi còn đang tự hỏi thì nghe thấy giọng nói của một cụ bà chậm rãi vang lên:
“Thị ơi thị, rụng vào bị bà, bà đem bà ngửi, chứ bà không ăn.”
Thân thể tôi mạnh mẽ rung động, rồi tôi chợt nhận ra mình đang rơi xuống. Gió lớn ở trên cao thổi tôi qua lại, tựa như chiếc thuyền chòng trành trên biển trong cơn bão. May mắn thay, cuối cùng, tôi rơi đúng vào bị của bà lão.
Tôi biết rằng, tôi đã đầu thai thành một trái thị. Tôi không biết tại sao Diêm vương lại quyết định như thế, nhưng ngài ấy là thần, chắc chắn là làm việc gì cũng đã suy tính trước kĩ càng. Hẳn là tôi sẽ sớm được gặp lại chồng con.
Từ đó trở đi, tôi yên tâm sống cùng bà lão. Thời gian đầu, mọi việc trôi qua rất bình thường. Nhưng đôi khi, tôi cảm thấy như có ai đó đang bước đi qua lại bên trong tôi. Thậm chí, có lúc tôi còn nghe thấy giọng nói mềm mại của một cô gái. Tôi những tưởng đó chỉ là ảo giác của mình, cho đến một ngày kia…
Bà lão như thường ngày đi chợ từ sáng sớm. Tôi đang say giấc nồng, chợt cảm thấy thân thể đau đớn, như bị bổ làm đôi. Nhưng rất nhanh, cảm giác ấy không còn. Tôi giật mình mở bừng mắt, choàng tỉnh. Trước mắt tôi là một cô gái xinh đẹp, mái tóc đen mượt mà, đôi mày lá liễu mảnh mai, nhưng cô chỉ mặc một bộ đồ giản dị. Tôi tinh ý nhìn thấy ở khóe mắt cô có một nốt ruồi duyên. Trời ơi, nốt ruồi đó, tôi không bao giờ có thể quên được, đứa con gái của tôi, đứa con gái tội nghiệp chưa từng một lần được thân thiết với mẹ ruột của tôi, cũng có một nốt ruồi y như thế. Đây chắc hẳn là con gái tôi rồi!
Cô gái, hay chính là con gái tôi dọn dẹp nhà cửa giúp bà lão, sau đó lại chuẩn bị cơm canh tươm tất. Nhìn đôi tay khéo léo, thoăn thoắt làm việc nhà của con gái, tôi vui mừng không sao tả xiết. Con gái tôi lớn lên đã trở thành một cô gái hiền thục, nết na, khéo tay hay làm đến thế này rồi cơ đấy.
Làm xong mọi việc, con gái tôi lại đi đến bên tôi. Kì lạ thay, chỉ cần con gái tôi chạm nhẹ vào, cơ thể tôi liền tách đôi ra, rồi sau đó, con gái tôi như thể bị hút vào, dần dần biến mất vào trong tôi. Trong đầu tôi không ngừng vang lên câu hỏi: “Tại sao con gái tôi lại phải nương thân nơi quả thị như thế này?”, khiến tôi quên luôn cả cảm giác đau đớn.
Những ngày sau đó, con gái tôi lại tiếp tục công việc dọn dẹp nấu cơm mỗi lúc bà lão đi chợ. Đôi khi, làm xong công việc sớm, con gái tôi lại ngồi trên giường, thương tâm khóc. Những lúc khóc như thế, nó thường thủ thỉ với tôi, than thân trách phận.
Chồng tôi đặt tên cho con gái là Tấm theo ý nguyện của tôi. Sau đó không bao lâu, chồng tôi cưới về một người vợ khác. Người đàn bà này có một đứa con gái, tên Cám, cả hai mẹ con đều cay độc, ích kỉ, nhỏ nhen, thấy con gái tôi xinh đẹp, nết na, lại được cha cưng chiều nên sớm đã ganh ghét. Chồng tôi vừa mất, họ liền đuổi Tấm ra khỏi phòng, ép phải xuống bếp mà ngủ, sớm chiều làm việc quần quật, còn mẹ con họ thì sớm chiều ăn chơi hưởng lạc. Đến lúc nhà vua mở hội, Tấm may mắn được vua ưng ý, cưới làm Hoàng hậu, bọn họ lại càng ganh ghét, căm hận Tấm. Mẹ con nhà Cám lừa Tấm trèo cây hái cau, rồi chặt cây làm Tấm ngã chết. Tấm ở hiền gặp lành, được bụt giúp đỡ ban phúc, lại thêm nghị lực sống kiên cường, mạnh mẽ, nên sau khi ngã chết, hóa thành chim vàng anh. Vua như hiểu tiếng lòng con gái tôi, ngày ngày quấn quít bên nó. Nhưng mẹ con nhà Cám lại ghen ăn tức ở, hại Tấm một lần nữa. Cám nhân lúc vua không ở, đem vàng anh giết, lông thì vứt ra vườn. Lần này cũng giống như lần trước, Tấm hóa thân thành cây xoan đào, vua thường ra mắc võng ngủ trưa ở nơi đó. Thế mà mẹ con Cám vẫn không chịu buông tha, chặt cây xoan đào làm khung cửi. Tấm quyết không chịu khuất phục, quyết vươn lên đòi lại lẽ công bằng cho chính mình, cứ mỗi lần Cám ngồi vào dệt, lại nghe thấy tiềng khung cửi rủa:
Cót ca cót két
Lấy tranh chồng chị
Chị khoét mắt ra.
Cám khi ấy đã biết sợ, nhưng không muốn từ bỏ cuộc sống xa hoa bên nhà vua, được người người ước ao kính ngưỡng, nên vẫn đánh liều về nhà mách mẹ. Dì ghẻ lòng dạ còn ngoan độc hơn Cám, bày mưu, bảo đốt quách khung cửi đi, rồi vứt ra xa.
Cám về cung, làm theo lời mẹ, đốt khung cửi rồi đem ra đường cách xa hoàng cung đổ. Cây thị có trái là tôi mà Tấm nương tựa mọc lên từ đống tro của khung cửi ấy. Tôi thầm tạ ơn Diêm vương trong lòng. Nếu không có ngài ấy cho tôi hóa thành quả thị, có phải hay không con gái tôi sẽ thật sự chết? Hoặc giả như Tấm không chết, lẽ nào suốt đời phải làm linh hồn bám vào cây thị, vĩnh viễn không được hưởng hạnh phúc?
Ngày nọ, bà lão như bình thường vẫn đi chợ. Tấm lại từ bên trong tôi chui ra, làm các việc như vẫn thường làm. Cửa thình lình bị đẩy ra, bà lão, người đáng lẽ phải đang ở chợ, đột nhiên xộc vào, ôm chầm lấy Tấm. Sau đó, bà lão nhanh nhẹn bước về phía tôi, với lấy tôi, dùng sức xé ra.
Cả cơ thể tôi đau đớn. Tôi muốn hét lên, nhưng không cách nào làm được. Nhưng đó chỉ là cảm giác nơi thể xác. Còn trong lòng tôi, niềm vui, niềm hạnh phúc và sự thỏa mãn dâng đầy ắp. Tôi biết rằng, sự hy sinh của tôi bây giờ, chính là khởi đầu mới cho con gái tôi. Tôi luôn biết rồi ngày này sẽ đến, Tấm không thể ở mãi trong lốt thị được, Tấm phải được tự do, được sống một cách bình thường như bao cô gái khác, vì Tấm xứng đáng được như thế, chứ không phải cuộc sống nửa này nửa nọ, nương tựa không vững chắc như bấy giờ. Vả lại, Tấm phải thoát ra, thì mới có thể sớm ngày gặp lại nhà vua, cho mẹ con nhà Cám nhận báo ứng.
Linh hồn tôi bị kiềm giữ bên trong quả thị được giải thoát. Tôi bay đến, vòng tay ôm lấy Tấm, tuy rằng, thân thể tôi trong suốt, xuyên qua người Tấm, nhưng tôi đã có thể cảm nhận được hơi ấm nơi con gái tôi. Và… tôi cũng mong con gái tôi có thể cảm nhận được hơi ấm tình thương tôi muốn truyền sang cho nó.
“Tấm, mẹ xin lỗi…”
Tôi khẽ nhắm mắt, một dòng nước mắt tinh khiết lắn trên dôi gò mắt trong suốt, kì lạ thay, giọt nước mắt ấy lại đọng lại trên mi Tấm. Tấm chớp mắt, bỗng nhiên rơi lệ.
Tôi muốn dùng tay mình lau nước mắt cho con, nhưng không thể. Đau đớn xé rách cơ thể tôi, mà sự thật, linh hồn tôi đang bị xé rách. Từng mảnh, từng mảnh linh hồn bị tách ra, như có đến hàng ngàn hàng vạn mảnh. Nói thì chậm nhưng diễn ra thì nhanh, chỉ trong một cái chớp mắt, linh hồn tôi hoàn toàn tiêu thất trong không khí.
Tôi lại giật mình choàng tỉnh. Lần này tôi ở trong cung điện hoa lệ, bàn ghế đều bằng vàng, cốc và đĩa bằng bạc, hai bên là các cột trụ khổng lồ, điêu khắc tinh mỹ. Tôi ngước lên trên, thay vì trần nhà, lại là bầu trời xanh thẳm, mây lững lờ trôi. Tôi đang nằm trên một tấm thảm lông mềm mại. Nhận ra điều này khiến tôi sợ hãi bật dậy, sợ rằng bộ quần áo dơ bẩn của mình sẽ làm ô uế nơi đây.
Một ông lão râu tóc bạc phơ hiền từ đi đến, trấn an tôi.
“Con không cần phải sợ hãi, nơi đây là Thiên đình. Ta thấy con tấm lòng nhân hậu, thủy chung, lại hết lòng yêu thương và sẵn sàng hy sinh cả bản thân để đổi lấy hạnh phúc cho con gái mình, nên cho con lên Thiên đình, để con được tham gia vào hàng ngũ Chư Tiên.”
Tôi nghe thế, mừng lắm, nếu như vậy, tôi có thể theo dõi và giúp đỡ con gái mình. Vừa nghĩ đến đó, giọng nói của tiên ông lại vang lên:
“Con không cần phải tiếp tục lo lắng cho con gái con đâu. Hãy nhìn vào đây xem!”
Tiên ông cười hiền, vung tay, biến ra một chiếc gương lớn, không cần gì chống đỡ cũng có thể vững vàng lơ lửng trong không trung. Tôi tò mò lại gần.
Nhìn thấy hình ảnh trong gương, nước mắt tôi lại không kìm được mà chảy ra, trong lòng tôi hàng trăm lần hàng trăm lần gọi tên con gái mình.
Ở trong gương, vua vui mừng ôm chầm lấy Tấm, thủ thỉ những lời tâm tình, xin lỗi vì đã không chăm sóc và bảo vệ nàng. Tấm khóc, nước mắt giàn dụa trên khuôn mặt xinh đẹp, không kìm được nghẹn ngào mà cùng vua nói lời nhớ nhung.
Tôi nghẹn ngào nhìn Tấm cùng vua về cung, trên đường về hai người một khắc không rời, trong tâm nhất thời chất chứa đầy hạnh phúc cùng ấm áp. Con gái tôi ở hiền gặp lành, cuối cùng cũng đã được đền đáp xứng đáng. Tôi quay sang tiên ông, quỳ lạy, nói lời cảm tạ. Tiên ông nâng tôi dậy, đưa tôi vào trong điện, ra mắt Chư tiên cùng Thiên đế.
Cái cò sung chát đào chua
Câu ca mẹ hát gió đưa về trời
Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru…
Những lời ca từ một miền sâu thẳm nào đó vang vọng trong tai tôi. Tình yêu của người mẹ, trong suốt thơm ngọt tựa như nước suối nguồn, lại sâu rộng lớn lao như biển cả mênh mông. Đã từng là một người mẹ, một người mẹ sẵn sàng hy sinh bản thân để đánh đổi hạnh phúc của con gái mình, tôi vô cùng thấu hiểu, tình yêu ấy thấm sâu và mạnh mẽ đến mức nào. Nhìn con gái hạnh phúc bên chồng con, yên bề gia thất, tôi có cảm giác như trên đời này không còn gì có thể khiến tôi vui mừng, thỏa mãn hơn thế. Nhớ lại lúc tôi dùng linh hồn mình ôm Tấm, Tấm chợt rơi lệ, tôi thầm chúc phúc cho Tấm, mong con sẽ không bao giờ còn gặp sóng gió trắc trở, đồng thời cũng mong con đừng mãi lưu luyến những bóng hình xưa. Sẽ không còn ai có thể đe dọa đến con, nếu con mạnh mẽ và luôn sống theo đúng đạo lý của trời đất. Quy luật bất biến trong thiên địa, chẳng gì khác ngoài “Cái thiện sẽ luôn chiến thắng cái ác”.