Nhiều loại lúa giống giả, nhái nhãn hiệu các loại giống lúa nổi tiếng hiện đang được bày bán công khai trên thị trường, trong khi nông dân vẫn "vô tư" mua các loại lúa giống này về gieo sạ do không thể biết đâu là giống thật, đâu là giả.

Trong khi việc phát hiện và xử lý của cơ quan chức năng như "bắt cóc bỏ đĩa", chưa đủ sức răn đe, các cơ sở và doanh nghiệp sản xuất giống, kinh doanh lúa giống tại ĐBSCL hiện đang đau đầu trước tình trạng giống lúa vừa đưa ra thị trường đã bị nhái nhãn hiệu, làm giả bao bì rồi bày bán tràn lan trên thị trường. Nhưng nông dân là người lãnh hậu quả lớn nhất, do năng suất và chất lượng lúa không đạt như kỳ vọng.

Tràn lan lúa giống "lụi"

Đầu tháng 12 vừa qua, trong vai người có nhu cầu mua lúa giống, chúng tôi tìm đến điểm bán lúa giống của doanh nghiệp Hưng Phát (có trụ sở ghi trên bao bì là ở huyện Thới Lai, TP Cần Thơ) ngay phía trước đường vào Viện Lúa ĐBSCL để hỏi mua giống lúa ST24. Sau khi bị từ chối với lý do "hết hàng", chúng tôi được giới thiệu đến kho lúa cách đó vài trăm mét và được hướng dẫn quay trở lại điểm cũ để làm thủ tục mua lúa giống ST24.

Khi chúng tôi nhấn mạnh là mua lúa giống chứ không phải lúa "thịt" để chà gạo, một nữ nhân viên ở đây trấn an: "Yên tâm, lúa này trồng lên tốt". Khi nghe chúng tôi đề nghị hướng dẫn cách trồng, nhân viên này khoát tay: "Trong hóa đơn có chỉ cách trồng". Trong khi đó, hóa đơn bán lẻ của cơ sở sản xuất lúa giống Hưng Phát chỉ có những thông tin lập lờ.

Chẳng hạn, sản phẩm được ghi là "ST24.LT", trong khi hướng dẫn cách trồng ghi "lúa khô, ngâm nước hai đêm (36-40 giờ)". Mỗi bao lúa 40kg được bán với giá 600.000 đồng. Nếu không hỏi kỹ lúa giống và không có hướng dẫn ngâm trồng, người mua dễ hiểu là lúa "lương thực" để ăn chứ không phải để làm giống, với chữ "LT" sau tên lúa ST24.

Sau khi thanh toán xong, chúng tôi lại được hướng dẫn trở lại kho cách đó vài trăm mét để nhận lúa. Tại đây, những bao chứa lúa ghi ST24.HP được chất phủ đầy bụi bặm ở một góc kho. Người quản lý tên P. không ngại giới thiệu với chúng tôi là doanh nghiệp này "có liên kết bán hàng cho viện lúa". "Chỗ này có thuê một cô chuyên làm nghiên cứu giống lúa nên bên ngoài có gì là ở đây có giống nấy", người này khẳng định.

Trước đó không lâu, cơ quan chức năng phát hiện cơ sở Ba Đẹp ở thị xã Sóc Trăng bán hai loại lúa có bao bì ghi ST24.HP và OM18.HP. Vụ việc khiến phía Tập đoàn Lộc Trời (sở hữu giống OM18) và doanh nghiệp Hồ Quang Trí (sở hữu giống ST24) bức xúc vì cho rằng cơ sở này đang bán hàng vi phạm quyền bảo hộ giống của họ.

Tuy nhiên, bà Trần Ngọc Hiếu, chủ cơ sở Ba Đẹp, cho rằng chỉ mua giống lúa lương thực chất lượng cao ST24.HP và OM18.HP về sử dụng, không kinh doanh lúa giống. "Trên bao lúa có ghi rõ nhãn "Hưng Phát" khác biệt rõ với nhãn "Hồ Quang", "Lộc Trời". Lúa mua có hóa đơn, có nguồn gốc của doanh nghiệp Hưng Phát", bà Hiếu giải thích.