I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?

Câu 1:

Các cụm danh từ là: những tình cảm ta không có và những tình cảm ta sẵn có.

Câu 2: Phân tích cấu tạo của những cụm danh từ vừa tìm được:

Phụ ngữ trước  Trung tâm  Phụ ngữ sau
những               tình cảm              ta không có
những             tình cảm                  ta sẵn có

Có thể xem hai phụ ngữ ta không có và ta sẵn có là những cụm chủ - vị. Nòng cốt của câu (chủ ngữ Văn chương và vị ngữ gây cho ta...) được mở rộng bằng hai cụm danh từ, trong đó có những cụm chủ - vị tham gia cấu tạo cụm danh từ. Điều này là bình thường, khi viết người ta có thể dùng cụm chủ - vị làm thành phần câu hoặc làm thành phần của cụm từ.

II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

Xác định cụm C- V:

(a)

Chị Ba đến / khiến tôi rất vui và vững tâm. C V

Trong đó:

Chị Ba / đến C V tôi / rất vui và vững tâm C V

(b)

Khi ... chiến, nhân dân ta / tinh ... hái. TN C V

Trong đó:

tinh thần / rất hăng hái C V

(c)

Chúng ta / có thể nói ... lá sen. C V

Trong đó:

trời / sinh lá sen để bao bọc cốm C V trời / sinh cốm nằm ủ trong lá sen C V

(d)

...phẩm... Việt / chỉ... đảm / từ... công. C V T

Trong đó:

Cách mạng tháng Tám / thành công C V

- (a): Chủ ngữ là 1 cụm chủ - vị, vị ngữ có 1 cụm chủ - vị là phụ ngữ trong cụm động từ;

- (b): Vị ngữ là 1 cụm chủ vị;

- (c): Vị ngữ là cụm động từ. Trong cụm động từ ấy phụ ngữ là 2 cụm chủ - vị;

- (d): Trạng ngữ là cụm danh từ, trong đó phụ ngữ cho danh từ là cụm chủ - vị.

III. Luyện tập

Câu 1: Xác định thành phần cấu tạo của các câu dưới đây:

a.

- Trạng ngữ: Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ những người... mới định được, Trạng ngữ có một cụm chủ vị là phụ ngữ trong cụm danh từ:

- Chủ ngữ: người ta

- Vị ngữ: gặt mang về.

b.

- Chủ ngữ: Trung đội trưởng Bính

- Vị ngữ: khuôn mặt đầy đặn.Vị ngữ là 1 cụm chủ vị:

c.

- Trạng ngữ: Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen Trạng ngữ là một cụm danh từ có cụm chủ - vị làm phụ ngữ.

- Chủ ngữ: chúng ta

- Vị ngữ: thấy hiện ra từng lớp..., không có mảy may một chút bụi nào.Vị ngữ có một cụm chủ - vị làm phụ ngữ trong cụm động từ.

d.

- Chủ ngữ: Bỗng một bàn tay đập vào vai : Cụm chủ - vị làm chủ ngữ, cụm chủ – vị làm phụ ngữ trong cụm động từ vị ngữ. (Bỗng một bàn tay: chủ ngữ; đập vào vai: vị ngữ

- Vị ngữ: khiến hắn giật mình.