- Triết học nghiên cứu những quy luật vận động chung nhất, phổ biến nhất của thế giới (tự nhiên, xã  hội)
- Đối tượng nghiên cứu của các môn khoa học cụ thể là những quy luật vận động của một lĩnh vực vật chất riêng lẻ.
Ví dụ:
- Toán học chỉ nghiên cứu quy luật vận động của các con số, các đại lượng…
- Vật lý nghiên cứu quy luật vận động riêng, sự tác động trong vật lý học như lực hút và đẩy, quy luật vận động của vật thể…
- Hoá học nghiên cứu sự cấu tạo, tính chất và sự biến hoá của các chất.
- Sử học nghiên cứu lịch sử của xã hội loài người nói chung hoặc lịch sử của một dân tộc nói riêng.
Như vậy một bên có tính chất khái quát toàn bộ thế giới vật chất, còn một bên có tính chất riêng lẻ của một lĩnh vực vật chất.