• Xác định: Ẩn dụ: Trăng cứ tròn vành vạnh. Nhân hóa: Ánh trăng im phăng phắc (0.5 điểm).

• Nội dung:
  • Nêu được thái độ sống: Uống nước nhớ nguồn: Nhớ ơn cội nguồn, cha mẹ, thầy cô, sống ân nghĩa thủy chung, sống có trước có sau không được quên đi quá khứ. (0.5 điểm)
  • Bằng các việc làm, hành động cụ thể để thể hiện truyền thống nhớ ơn: chăm ngoan, học giỏi, nghe lời dạy bảo của cha mẹ, thầy cô.Tri ân, tưởng nhớ tới các anh hùng liệt sĩ: Thăm hỏi các gia đình có công với cách mạng, dọn dẹp đài tưởng niệm liệt sĩ (0.5 điểm)

• Nói băm nói bổ: Nói bốp chát, xỉa xói, thô bạo
• Phương châm lịch sự. (0.5 điểm)
• Nửa úp nửa mở: Nói mập mờ, ỡm ờ, không nói ra hết
• Phương châm cách thức. (0.5 điểm)

• Hình thức: Thể loại văn tự sự kết hợp nghị luận, miêu tả nội tâm với các hình thức độc thoại, đối thoại; bố cục gồm 3 phần, trình bày mạch lạc, vận dụng ngôi kể thứ nhất.
• Nội dung:

• Kể lại diễn biến tâm trạng của ông Hai theo trình tự: Khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc tâm trạng ông: Sững sờ, ngạc nhiên, sau đó đau đớn, tủi hổ. Cử chỉ: Cười nhạt thếch bước đi trong sự trốn tránh xấu hổ và nhục nhã.
• Về nhà ông nằm vật ra giường, nghĩ đến sự hắt hủi của mọi người. Khi nói chuyện với vợ thì gắt gỏng, bực bội vô cớ.
• Tâm trạng mấy ngày sau đó không dám ra khỏi nhà, lo lắng thường xuyên.
• Tâm trạng khi nghe tin làng cải chính: Vui mừng, phấn khởi, tự hào. Hành động vui vẻ chia quà cho các con, đi khoe tin làng chợ Dầu không theo giặc.

• Điểm 4,0 - 5,0: Đảm bảo tốt các yêu cầu trên, biết kết hợp các yếu tố miêu tả nội tâm, biểu cảm, nghị luận một cách linh hoạt, chữ viết sạch sẽ, không mắc các lỗi: Dùng từ, đặt câu, chính tả.
• Điểm 3,0 - 3.75: Đảm bảo các yêu cầu trên. Kết hợp các yếu tố tương đối linh hoạt, còn sai một số lỗi nhỏ về dùng từ, diễn đạt, chính tả.
• Điểm 1,0 - 2,75: Đảm bảo tương đối đầy đủ các yêu cầu trên song sắp xếp một số ý còn lộn xộn; trình bày cẩu thả, mắc nhiều lỗi chính tả, lỗi câu, diễn đạt.
• Điểm dưới 1,0: Bài viết chưa đảm bảo các yêu cầu trên hoặc lạc đề.

• Tác giả: Nguyễn Duy
• Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1978, ba năm sau khi đất nước thống nhất, khi đó Nguyễn Duy đang sống và công tác ở Thành phố Hồ Chí Minh.

• Từ láy: Vành vạnh, phăng phắc.
• Giá trị biểu cảm của các từ láy:
  • Cho người đọc cảm nhận được vẻ đẹp tròn đầy, viên mãn của vầng trăng;
  • Đồng thời nhấn mạnh sự bất biến, vĩnh hằng, sự bao dung, độ lượng của thiên nhiên, của quá khứ ân tình.

• Lòng vị tha luôn tồn tại trong mỗi con người.
• Vị tha chính là thái độ bao dung, độ lượng, là sự tha thứ... xuất phát từ lòng yêu thương, từ trái tim nhân hậu...

• Biểu hiện cụ thể của lòng vị tha: sống vì người khác, không ích kỉ, hẹp hòi... (HS tự lấy ví dụ trong đời sống thực tế và các tác phẩm văn học).

• Lòng vị tha khiến người với người gần nhau hơn, biết yêu thương và sẻ chia, đoàn kết với nhau trong mọi hoàn cảnh để từ đó cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, nhân ái hơn.
• Tuy nhiên, trong thực tế đời sống vẫn có không ít những kẻ ích kỉ, hẹp hòi, tham lam... -> Làm cuộc sống nặng nề, giảm bớt lòng tin yêu giữa người với người.

• Trong đoạn trích, tác giả đã sử dụng hình thức ngôn ngữ đối thoại.
• Tại vì: Đoạn trích có hai nhân vật tham gia vào cuộc thoại là ông Hai và thằng cu Húc. Trong đoạn có lời trao và lời đáp, được đánh dấu bằng các gạch đầu dòng ứng với mỗi lượt lời.

• "Làng Chợ Dầu" chỉ một địa danh cụ thể, là ngôi làng của nhân vật ông Hai trong truyện, nó chỉ có ý nghĩa hẹp.
• Còn "Làng" có ý nghĩa khái quát chỉ làng xóm, quê hương nói chung.
• Dụng ý của tác giả khi đặt tên truyện là "Làng" là muốn nói tới một vấn đề mang tính khái quát, phổ biến ở khắp các làng quê, ở mọi người nông dân trong kháng chiến chống Pháp. Bởi thế, nhan đề "Làng" sẽ có sức khái quát sâu rộng.
• Nhan đề "Làng" còn góp phần bộc lộ chủ đề của tác phẩm: ca ngợi tình yêu làng quê tha thiết của tất cả những người nông dân trong kháng chiến chống Pháp.

• Kiểu đoạn tổng – phân – hợp, độ dài khoảng 12 câu. (0.5 điểm)
• Sử dụng câu cảm thán (gạch chân, chú thích) (0.25 điểm)
• Có lời dẫn trực tiếp (gạch chân, chú thích) (0.25 điểm)

• Tâm trạng day dứt của ông Hai khi trò chuyện với con. Tâm sự với con, ông Hai muốn con khắc cốt ghi tâm về ngôi làng Chợ Dầu thân yêu. Dù biết rằng làng đã theo giặc, ông đã phải từ bỏ, nhưng trong sâu thẳm lòng mình, ông vẫn da diết nhớ làng... (0.75 điểm)
• Nét chuyển biến mới của nhân vật: yêu làng, nhớ làng nhưng một lòng gắn bó, thủy chung với cách mạng và kháng chiến... (0.25 điểm)

• Ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, tinh tế qua cuộc trò chuyện với con: Tâm lí của ông Hai rất nhớ làng, rất yêu nước,... (0.25 điểm)
• Ngôn ngữ đối thoại tự nhiên, xây dựng tình huống tinh tế. (0.25 điểm)

• Chiến tranh hạt nhân không chỉ tiêu diệt nhân loại mà còn tiêu hủy mọi sự sống trên trái đất: phản tiến hóa, phản "lí trí tự nhiên" (ở đây hiểu "lí trí tự nhiên" là quy luật tự nhiên, lôgic tất yếu của tự nhiên),...
• Nhận thức rõ tính chất phản tiến hóa, phản tự nhiên của chiến tranh hạt nhân: Nếu nổ ra, nó sẽ đẩy lùi sự tiến hóa trở về sự xuất phát ban đầu, tiêu hủy mọi thành quả của quá trình tiến hóa sự sống trong tự nhiên... -> Liên hệ bản thân và rút ra bài học nhận thức và hành động.

I. PHẦN TRẮC NGHIỆM (2,0 điểm).
Viết phương án đúng vào bài thi.
Câu 1: Truyện Kiều (Nguyễn Du) có những giá trị nào về mặt nội dung?
A. Hiện thực và nhân đạo.  C. Nhân đạo và phê phán.
B. Hiện thực và nhân văn.  D. Châm biếm đả kích.
Câu 2: Dòng nào sau đây nói đúng nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Bếp lửa (Bằng Việt)?
A. Chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống ở chiến trường; ngôn ngữ, giọng điệu tự nhiên, khỏe khoắn.
B. Xây dựng hình ảnh bằng liên tưởng, tưởng tượng phong phú; âm hưởng khỏe khoắn, hào
hùng, lạc quan.
C. Bài thơ có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và bình luận; hình
ảnh sáng tạo.
D. Hình ảnh giàu tính biểu cảm, giọng điệu tâm tình tự nhiên kết hợp miêu tả.
Câu 3: Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ liên quan đến phương châm hội thoại nào?
A. Phương châm về lượng. C. Phương châm quan hệ.
B. Phương châm lịch sự. D. Phương châm về chất.
Câu 4: Đoạn văn sau đây được viết theo phương thức biểu đạt nào? Trời xanh lồng lộng, có những tảng mây sáng chói, lừ đừ. Đường vắng hẳn người qua lại. Họ dạt cả vào các khoảnh bóng cây tránh nắng. Một vài tiếng động nhẹ khẽ gợi lên, oi ả.
(Làng – Kim Lân)
A. Tự sự.
B. Miêu tả.
C. Biểu cảm.
D. Nghị luận.
II. PHẦN TỰ LUẬN (8,0 điểm).
Câu 5 (3,0 điểm).

Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
a. Đoạn thơ trên trích trong bài thơ nào? Ai là tác giả?
b. Nêu nội dung của đoạn thơ.
c. Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xác định biện pháp tu từ và phân tích hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó trong hai câu thơ trên.
d. Từ đoạn thơ trên, với những hiểu biết xã hội, em hãy viết một đoạn văn (từ 5 câu đến 7 câu) trình bày suy nghĩ về hình ảnh những người chiến sĩ ngày đêm bảo vệ biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc ngày nay.
Câu 6 (5,0 điểm).
Cảm nhận của em về bức tranh thiên nhiên trong đoạn văn sau:

– Chúng ta vừa qua Sa Pa, bác không nhận ra ư? – Người lái xe bỗng nhiên lại hỏi.
– Có. Tôi có nhận ra. Sa Pa bắt đầu với những rặng đào. Và với những đàn bò lang cổ
có đeo chuông ở các đồng cỏ trong lũng hai bên đường. Chỗ ấy là Tả Phình phải không bác?
– Nhà họa sĩ trả lời.
– Vâng. Bác không thích dừng lại ở Sa Pa ạ?
– Thích chứ, thích lắm. Thế nào tôi cũng về ở hẳn đấy. Tôi đã định thế. Nhưng bây giờ
chưa phải lúc.
– Bác sợ Sa Pa buồn chứ gì?
Nhà họa sĩ phá lên cười:
– Buồn thì ai mà chả sợ? Nó như con gián gặm nhấm người ta? Tốt hơn là tránh nó để
làm việc đời.
Những nét hớn hở trên mặt người lái xe chợt duỗi ra rồi bẵng đi một lúc, bác không nói gì nữa. Còn nhà họa sĩ và cô gái cũng nín bặt, vì cảnh trước mặt bỗng hiện lên đẹp một cách kì lạ. Nắng bây giờ bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây. Những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng những ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những cây tử kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên các vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe…
(Trích Lặng lẽ Sa Pa – Nguyễn Thành Long – SGK Ngữ văn 9, tập một, NXBGDVN, 2010)