Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, có bộ máy chuyên trách để cưỡng chế và quản lý xã hội nhằm thực hiện và bảo vệ trước hết lợi ích của giai cấp thống trị trong xã hội có giai cấp đối kháng, của giai cấp công nhân và nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản trong xã hội xã hội chủ nghĩa. 
Bản chất của Nhà nước: 
Theo quan điểm lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, nhà nước xét về bản chất, là một hiện tượng thuộc thượng tầng kiến trúc, tồn tại dựa trên một cơ sở kinh tế nhất định; là công cụ để duy trì sự thống trị của giai cấp này đối với giai cấp khác, là một tổ chức quyền lực đặc biệt, có bộ máy chuyên trách để cưỡng chế và thực hiện các chức năng quản lý nhằm thực hiện và bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị trong xã hội có giai cấp đối kháng. 
Bản chất của nhà nước thể hiện dưới hai đặc tính cơ bản: 
Thứ nhất, là tính giai cấp của Nhà nước: thể hiện ở chỗ nhà nước là công cụ thống trị trong xã hội để thực hiện ý chí của giai cấp cầm quyền, củng cố và bảo vệ trước hết lợi ích của giai cấp thống trị trong xã hội. Bản chất của nhà nước chỉ rõ nhà nước đó là của ai, do giai cấp nào tổ chức và lãnh đạo, phục vụ lợi ích của giai cấp nào? 
Trong xã hội bóc lột (xã hội chiếm hữu nô lê, xã hội phong kiến, xã hội tư sản) nhà nước đều có bản chất chung là thiết chế bộ máy để thực hiện nền chuyên chính của giai cấp bóc lột trên 3 mặt: Kinh tế, chính trị và tư tưởng. 
Vì vậy, nhà nước tồn tại với hai tư cách: 
Một là bộ máy duy trì sự thống trị của giai cấp này đối với giai cấp khác. 
Hai là tổ chức quyền lực công – tức là nhà nước vừa là người bảo vệ pháp luật vừa là người bảo đảm các quyền của công dân được thực thi. 
Thứ hai là tính xã hội hay còn gọi là vai trò kinh tế - xã hội của Nhà nước. 
Trong nhà nước, giai cấp thống trị chỉ tồn tại trong mối quan hệ với các tầng lớp giai cấp khác, do vậy ngoài tư cách là công cụ duy trì sự thống trị, nhà nước còn là công cụ để bảo vệ lợi ích chung của toàn xã hội. 
Ví dụ: Nhà nước giải quyểt các vấn đề nảy sinh từ đời sống xã hội như: đói nghèo, bệnh tật, chiến tranh, các vấn đề về môi trường, phòng chống thiên tai, địch hoạ, về dân tộc, tôn giáo và các chính sách xã hội khác.v.v… 
Bảo đảm trật tự chung- bảo đảm các giá trị chung của xã hội để tồn tại và phát triển 
Như vậy, vai trò kinh tế - xã hội là thuộc tính khách quan, phổ biến của Nhà nước. Tuy nhiên, mức độ biểu hiện cụ thể và thực hiện vai trò đó không giống nhau giữa các nhà nước khác nhau. Vai trò và phạm vi hoạt động của nhà nước phụ thuộc vào từng giai đoạn phát triển cũng như đặc điểm của mỗi nhà nước, song phải luôn tính đến hiệu quả hoạt động của nhà nước. 
Để hoạt động có hiệu quả, nhà nước phải chọn lĩnh vực hoạt động nào là cơ bản, cần thiết để tác động. Bởi nếu không có sự quản lý của nhà nước sẽ mang lại hậu quả xấu cho xã hội. Vì vậy, vai trò của nhà nước chỉ nên hoạt động và quản lý trên năm lĩnh vực sau: 
- Ban hành pháp luật và có các biện pháp bảo đảm thi hành pháp luật. 
- Ban hành các chính sách kinh tế vĩ mô,điều tiết, điều phối các chính sách kinh tế - xã hội, đặc biệt trong nền kinh tế thị trường. 
- Đầu tư, cung cấp hàng hoá dịch vụ xã hội cơ bản (cấp phép, kiểm dịch, kiểm định, giám sát, kiểm tra các lĩnh vực.v.v…) 
- Giữ vai trò là người bảo vệ những nhóm người yếu thế và dễ bị tổn thương trong xã hội (người già, trẻ em, người tàn tật.v.v…) 
- Hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, giao thông; phòng chống thiên tai, bão lụt.v.v… 
- Ngày nay các nước trên thế giới đều chú ý quan tâm nhiều đến vai trò xã hội của nhà nước vì sự tồn vong của cộng đồng xã hội. 
#Đăc trưng cơ bản của nhá nước: 
-Nhà nước thiết lập một quyền lực công cộng đăc biệt 
-nhà nươc phân chia dân cư theo lãnh thổ 
-Nhà nước có chủ quyền quốc gia 
-nhà nươc ban hành pháp luật và quản lý xã hội bằng pháp luật 
-nhà nươc quy định thuế và thực hiện việc thu các loại thuế 
#Chức năng của nhà nước 
chức năng nhà nươc là phương diện hoạt động chủ yếu của nhà nươc phản ánh bản chất của nhà nước, được xác định phụ thuộc vào đăc điểm tình hình trong nước va quôc tế..nhằm thưc hiện trước nhà nươc trong từng gia đoạn... 
-chưc năng đói nội: 
+Bảo vệ chế độ xhcn ,bảo vệ an ninh chính tri trật tự an toàn xã hội. 
+thưc hiện và phát huy quyền tự do dân chủ của nhân dân, xây dựng nền dân chủ XHCN 
+tổ chưc quản lý nền kinh tế quôc dân 
+tổ chưc giáo quản lý giáo dục văn hóa khoa hoc công nghệ 
+Xây dựng và thưc hiện các chính sach xã hội. 
+bảo vệ trật tự pháp luât. tăng cường pháp chế XHCN 
-Chưc năng đói ngoại: 
+Bảo vệ tổ quôc XHCN , đảm bảo khả năng quốc phòng, đánh thắng mọi cuộc chiến tranh xâm lược. 
+cũng cố và tăng cường tình hữu nghi hợp tác với các quôc gia XHCN, các nước láng giềng, đồng thời mở rộng quan hệ hợp tác với các nươc trong khu vực cũng như trên thế giới theo nguyên tắc tôn trong đôc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của nhau, không can thiệp vào.