A. Lý thuyết

   I. Môi trường và các nhân tố sinh thái

   1. Định nghĩa

   - Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả các yếu tố bao quanh sinh vật.

   - Có 4 loại môi trường: môi trường nước; môi trường đất – không khí; môi trường trong đất; môi trường sinh vật.

   - Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động đến sinh vật.

   - Các nhân tố sinh thái có thể xếp thành 2 loại chính là các nhân tố vô sinh và các nhân tố hữu sinh; trong đó nhóm nhân tố hữu sinh lại chia thành nhân tố con người và nhân tố các sinh vật khác.

   2. Giới hạn sinh thái

   - Giới hạn sinh thái của sinh vật với một nhân tố sinh thái là giới hạn chịu đựng của sinh vật đối với nhân tố sinh thái đó.

   - Ví dụ: giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam.

   II. Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái lên sinh vật

   1. Ảnh hưởng của ánh sáng

   a. Ảnh hưởng của ánh sáng đên thực vật

   - Ánh sáng có ảnh hưởng lớn tới hình thái và hoạt động sinh lí của cây.

   - Do cây có tính hướng sáng nên các cây mọc trong rừng thường có thân cao, thẳng, cành lá chỉ tập trung ở phần ngọn (hiện tượng tỉa cành tự nhiên) còn các cây mọc đơn ngoài sáng thường thấp, tán rộng.

   - Tuỳ theo khả năng thích nghi với điều kiện chiếu sáng, thực vật chia thành 2 nhóm là nhóm cây ưa sáng và cây ưa bóng.

   b. Ảnh hưởng của ánh sáng đến động vật.

   - Ánh sáng ảnh hưởng đến đời sống động vật, tạo điều kiện cho động vật nhận biết các vật và định hướng di chuyển cho sinh vật trong không gian.

   - Ánh sáng ảnh hưởng đến hoạt động, khả năng sinh trưởng và sinh sản của động vật.

   - Có 2 nhóm động vật cơ bản: động vật ưa sáng và động vật ưa tối.

   2 Ảnh hưởng của nhiệt độ đến đời sống sinh vật

   - Nhiệt độ của môi trường ảnh hưởng đến hình thái, hoạt động sinh lí của sinh vật.

   - Sinh vật được chia thành sinh vật hằng nhiệt và sinh vật biến nhiệt.

   - Đa số sinh vật sống trong phạm vi nhiệt độ từ 0 – 50^oC. Tuy nhiên, cũng có một số sinh vật nhờ khả năng thích nghi mà có thể sống ở những nhiệt độ rất thấp hoặc rất cao.

   3. Ảnh hưởng của độ ẩm đến đời sống sinh vật

   - Thực vật và động vật đều có những đặc điểm khác nhau để thích nghi với các điều kiện môi trường có độ ẩm khác nhau.

   - Dựa vào mức độ thích nghi của sinh vật với độ ẩm, thực vật được chia thành 2 nhóm là thựa vật ưa ẩm và thực vật chịu hạn còn động vật thì chia thành 2 nhóm là động vật ưa ẩm và động vật ưa khô.

   4. Ảnh hưởng giữa các sinh vật với nhau

   a. Trong cùng 1 loài

   - Các cá thể sinh vật cùng loài sống gần nhau, liên hệ với nhau hình thành lên nhóm cá thể.

   - Trong điều kiện môi trường thuận lợi, các cá thể cùng loài sống tụ tập với nhau tạo ra các quần tụ cá thể, hỗ trợ nhau khai thác các điều kiện môi trường.

   - Trong điều kiện môi trường bất lợi, các cá thể cạnh tranh nhau gay gắt dẫn đến một số hiện tượng như tự tỉa cành, ăn lẫn nhau, …

   b. Các loài khác nhau.

   Giữa các loài khác nhau có 2 dạng quan hệ là hỗ trợ và đối địch.

Bài tập và câu hỏi trắc nghiệm