Soạn bài: Liên kết trong văn bản

Liên kết và phương tiện liên kết trong văn bản

1. Tính liên kết của văn bản

   a. Nếu bố En-ri-cô viết như vậy thì En-ri-cô sẽ không thể hiểu điều bố muốn nói.

   b. Lí do: giữa các câu còn chưa có sự liên kết .

   c. Muốn cho đoạn văn có thể hiểu được thì nó phải có sự liên kết.

2. Phương tiện liên kết trong văn bản

   a. Đoạn văn trên thiếu sự liên kết mà trở nên khó hiểu.

   - Sửa lại : thêm ý "sự hỗn láo của con như một nhát dao đâm vào tim bố vậy " sau hành vi En-ri-cô thiếu lễ độ với mẹ và "Nhớ lại những điều ấy, bố không thể nén được cơn tức giận đối với con ".

   b. Sự thiếu liên kết : câu đầu tiên nói về "không ngủ được " mà câu sau lại nói về tính "dễ ngủ" mà không có liên kết, nên thêm cụm từ "Còn bây giờ " đầu câu 2. Cả đoạn là lời tâm sự của người mẹ về con mà câu cuối sử dụng từ "đứa trẻ " gây sự xa lạ, thiếu thân thiết, cần thay bằng từ "con ".

   c. Ghi nhớ (SGK Ngữ văn 7 trang 18)

Luyện tập

Câu 1 (trang 18 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   Sắp xếp : (1) → (4) → (2)→(5) → (3)

Câu 2 (trang 19 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   Các câu văn trong đoạn chỉ có liên kết về hình thức mà thiếu sự liên kết nội dung. Nhân vật đang nhớ về "mẹ" khi mười tuổi, nhưng các câu sau lại kể "sáng nay", "chiều nay".

Câu 3 (trang 19 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   Điền từ : (1) bà ; (2) bà ; (3) cháu ; (4) Bà ; (5) bà ; (6) cháu ; (7) Thế là

Câu 4 (trang 19 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   Hai câu văn khi đặt riêng sẽ rời rạc, không có sự liên kết. Tuy nhiên, khi đặt chúng trong văn cảnh của bài, hay chỉ cần đọc câu tiếp theo "Mẹ sẽ đưa con đến trường,.. ." thì sự liên kết đã trở nên chặt chẽ thống nhất.

Câu 5 (trang 19 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

   Truyện "Cây tre trăm đốt" giúp ta hiểu thêm về vai trò của liên kết : liên kết giúp các câu văn nối kết chặt chẽ, giúp đoạn văn có nghĩa, dễ hiểu hơn.

Soạn bài: Liên kết trong văn bản

I. Liên kết và phương tiện liên kết trong văn bản

1. Tính liên kết của văn bản

Các câu trong đoạn văn, nếu tách rời, đều là những câu hoàn chỉnh, nội dung rõ ràng. Nhưng cả đoạn, với sự nối kết các câu lỏng lẻo, thì ý nghĩa không được biểu đạt rõ ràng. Muốn để người khác hiểu được ý của mình, ngoài việc tạo ra những câu đúng, người viết (nói) còn phải tổ chức mối liên kết chặt chẽ giữa các câu.

2. Phương tiện liên kết trong văn bản

a. Đoạn văn (a) vì chưa thể hiện thái độ của người bố, cho nên En-ri-cô chưa hiểu được ý bố.

b. Đoạn văn (b) thiếu sự kết nối giữa các ý, thiếu sự gắn bó chặt chẽ.

II. Luyện tập

Câu 1: Trình tự các câu trong đoạn văn cũng thể hiện diễn biến của sự việc, đảo lộn trật tự này sẽ dẫn đến phá vỡ liên kết. Trật tự hợp lí của các câu phải là:

(1) -> (4) -> (2) -> (5) -> (3).

Câu 2: Một đoạn văn được xem là có tính liên kết tức là phải đảm bảo sự nối kết chặt chẽ giữa các câu trên cả hai phương diện nội dung ý nghĩa và hình thức ngôn ngữ. Hai phương diện liên kết này không thể tách rời nhau. Ở bề mặt ngôn ngữ, thoạt xem, đoạn văn trên có vẻ liên kết, nhưng thực ra các câu không thống nhất trong một nội dung ý nghĩa.

Câu 3: Điền các từ ngữ thích hợp vào chỗ trống trong đoạn văn dưới đây để các câu liên kết chặt chẽ với nhau:

Bà ơi! Cháu trường về đây, ra vườn, đứng dưới gốc na, gốc ơi mong tìm lại được hình bóng của "bà", và nhớ lại ngày nào "bà" trồng cây, "cháu" chạy lon ton bên bà. Bà bảo khi nào cây co quả "bà" sẽ dành quả to nhất, ngon nhất cho "cháu", nhưng cháu lại bảo quả to nhất, ngon ngất phải để phần bà. "Thế là" bà ôm cháu vào lòng, hôn cháu một cái thật kêu.

Câu 4:

- Về mặt nội dung và hình thức hai câu này có vẻ rời rạc không có sự liên kết, câu một nói về mẹ, câu hai nói về con.

- Nhưng ở câu thứ ba, "Mẹ sẽ đưa con đến trường", cả hai từ mẹ và con đã liên kết hai câu trên thành một câu thống nhất, vì vậy chúng vẫn được đặt cạnh nhau trong văn bản.

Câu 5:

Trăm đốt tre, nếu tách rời nhau, cũng không thành một cây tre được. Phải nhờ có phép màu của Bụt nối các đốt tre lại với nhau thì anh trai cày mới có được một cây tre thực sự. Liên kết trong văn bản cũng vậy. Các đoạn, các câu không được tổ chức gắn kết với nhau thì không thể có văn bản hoàn chỉnh. Các đoạn, câu tựa như những đốt tre, văn bản như cây tre vậy.