Soạn bài: Từ và cấu tạo của từ tiếng Việt

Từ là gì?

Câu 1 (trang 13 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   - Các tiếng : thần, dạy, dân, cách, trồng, trọt, chăn, nuôi, và, cách, ăn, ở.

   - Các từ : thần, dạy, dân, cách, trồng trọt, chăn nuôi, và, ăn ở.

Câu 2 (trang 13 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   - Tiếng là âm thanh được phát ra. Mỗi tiếng là một âm tiết.

   - Từ là đơn vị nhỏ nhất có nghĩa tạo thành câu.

   - Tiếng cấu tạo nên từ, từ cấu tạo nên câu. Một tiếng được coi là từ khi nó có nghĩa và cấu tạo thành câu.

Từ đơn và từ phức

Câu 1 (trang 13 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Câu 2 (trang 14 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Từ ghép và từ láy đều là từ phức :

   - Từ ghép ghép các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa.

   - Từ láy là từ mà các tiếng có quan hệ láy âm.

Luyện tập

Câu 1 (trang 14 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   a. Các từ nguồn gốc, con cháu thuộc kiểu cấu tạo từ ghép.

   b. Những từ đồng nghĩa với từ nguồn gốc: cội nguồn, gốc tích, ...

   c. Các từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc kiểu con cháu, anh chị, ông bà: anh em, cậu mợ, cô dì, chú bác, ...

Câu 2 (trang 14 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Quy tắc sắp xếp các tiếng trong từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc :

   - Theo giới tính: nam trước nữ sau – ông bà, cha mẹ, anh chị...(ngoại lệ: cô chú,...)

   - Theo bậc: theo vai vế, người trên trước, người dưới sau – mẹ con, ông cháu (ngoại lệ: chú bác, cha ông,...)

Câu 3 (trang 14 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   “bánh + x” với x có thể nêu lên các đặc điểm khác nhau của bánh :

Câu 4 (trang 15 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

   Từ láy thút thít miêu tả tiếng khóc. Tương tự: nức nở, sụt sùi, rưng rức,...

Câu 5 (trang 15 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1): Tìm từ láy :

a. Tả tiếng cười : khanh khách, khúc khích, sằng sặc,...

b. Tả tiếng nói : ồm ồm, khàn khàn, thỏ thẻ, lè nhè, léo nhéo,...

c. Tả dáng điệu : lom khom, lả lướt, ngênh ngang, khúm núm, lừ đừ,...

Soạn bài: Từ và cấu tạo của từ tiếng việt

I. Từ là gì?

Câu 1: Lập danh sách các từ và các tiếng trong các câu sau:

Thần / dạy / dân / cách / trồng trọt, / chăn nuôi / và / cách / ăn ở.

Các dấu gạch chéo là dấu hiệu lưu ý về ranh giới giữa các từ. Như vậy, có từ chỉ gồm một tiếng, có từ lại gồm hai tiếng.

Trong câu này, có 12 tiếng và 9 từ.

- Những từ một tiếng: Thần, dạy, dân, cách, và;

- Những từ hai tiếng: trồng trọt, chăn nuôi, ăn ở.

Câu 2:

a. Phân biệt giữa từ và tiếng?

- Tiếng là âm thanh được phát ra. Mỗi tiếng là 1 âm tiết.

- Từ là đơn vị nhỏ nhất có nghĩa dùng để đặt câu. Từ được tạo bởi một hoặc hai tiếng trở lên.

- Tiếng dùng để cấu tạo nên từ. Từ dùng để cấu tạo nên câu. Vai trò của từ được thể hiện trong mối quan hệ với các từ khác trong câu.

b. Khi nào một tiếng được coi là từ?

Một tiếng nào đấy được coi là từ chỉ khi nó có khả năng tham gia cấu tạo câu. Tiếng mà không dùng được để cấu tạo câu thì cũng không mang ý nghĩa nào cả và như thế không phải là từ.

II. Từ đơn và từ phức

Câu 1: Điền các từ vào bảng phân loại:

- Từ đơn là từ chỉ gồm một tiếng;

- Từ phức là từ gồm ít nhất hai tiếng.

Câu 2: Từ phức có hai loại khác nhau theo cấu tạo là từ ghép và từ láy.

- Từ ghép: ghép các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa

- Từ láy: có quan hệ láy âm giữa các tiếng với nhau

III. Luyện tập

Câu 1:

a. Các từ nguồn gốc, con cháu thuộc kiểu từ ghép.

b. Những từ đồng nghĩa với từ nguồn gốc: cội nguồn, gốc tích, ...

c. Các từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc theo kiểu con cháu, anh chị, ông bà: anh em, cậu mợ, cô dì, chú bác, ...

Câu 2: Quy tắc sắp xếp các tiếng trong từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc:

- Theo giới tính (nam trước, nữ sau): ông bà, cha mẹ, anh chị …(có thể gặp ngoại lệ: mẹ cha, cô chú, ...)

- Theo bậc (vai vế, trên trước, dưới sau): cha anh, mẹ con, ông cháu, … (có thể gặp ngoại lệ: chú bác, cha ông, cụ kị, ...)

Câu 3: Các thứ tiếng đứng sau tiếng bánh có những đặc điểm để phân biệt các thứ bánh với nhau là:

Câu 4:

Từ láy thút thít trong câu "Nghĩ tủi thân, công chúa Út ngồi khóc thút thít." miêu tả sắc thái tiếng khóc của con người (công chúa Út).

Một số từ láy cùng tác dụng: nức nở, sụt sùi, rưng rức, ...

Câu 5: Tìm từ láy:

- Tả tiếng cười:khanh khách, khúc khích, khà khà, sằng sặc, ...

- Tả giọng nói: ồm ồm, khàn khàn, thỏ thẻ, nhỏ nhẻ, léo nhéo, lè nhè, ...

- Tả dáng điệu: lom khom, lả lướt, khệnh khạng, nghênh ngang,khúm núm, ...