Có nhiều thứ tạo nên một con người hoàn thiện, văn minh, lịch sự. Một trong những số đó chính là văn hóa ứng xử mà trước hết là văn hóa cảm ơn. Ngày nay, mặc dù cuộc sống còn bộn bề lo toan và ngày càng phát triển với tốc độ nhanh chóng thì việc giữ gìn nét đẹp văn hóa cảm ơn cần được chú trọng hơn nữa. Đó mới là hành động của những con người hiện đại đang sống ở thế kỷ 21.
Trước khi đi về văn hóa cảm ơn hiện nay thì chúng ta nên quay về quá khứ với văn hóa cảm ơn của người xưa. Chắc hẳn mỗi người trong chúng ta đây không ai không thể biết đến câu chuyện bánh chưng bánh dày. Câu chuyện kể về hoàng tử Lang Liêu dâng lên vua cha trong ngày giỗ tổ chiếc bánh hình tròn màu trắng và chiếc bánh hình vuông màu xanh, trong khi các hoàng tử khác dâng sơn hào hải vị. Vì thấy lạ nên vua cha đã hỏi Lang Liêu sao con làm bánh này, thì Lang Liêu thưa: “Bánh này tượng trưng cho công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ đối với con cái. Bánh dày hình tròn, tượng trưng cho trời. Bánh chưng hình vuông, tượng trưng cho đất. Bởi công ơn cha mẹ lớn tựa trời đất, nên con tự tay làm bánh ấy như báo đáp ơn nghĩa sinh thành của cha mẹ ông bà tổ tiên. Và về sau món bánh ấy không thể thiếu trong mâm Tết của người Việt, nó dạy cho những đứa trẻ từ khi mới sinh ra lòng biết ơn vô hạn đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ mình và phải báo đáp họ bằng tấm lòng chân thành và niềm cảm ơn sâu sắc.
Người Việt xưa luôn coi trọng lòng biết ơn và coi nó như một chuẩn mực của đạo đức và phẩm giá con người. Điều này thể hiện đậm nét qua những lễ hội nhớ ơn các vị tướng, vị anh hùng, những vị tổ tiên của chúng ta và các phong tục tập quán.
Vậy văn hóa cảm ơn nay cũng được thể hiện qua việc chúng ta cũng có những ngày lễ, ngày kỉ niệm để nhắc nhở và cũng là dịp để mỗi người thực hiện những việc làm thiết thực để bày tỏ lòng cảm ơn của mình đối với thầy cô giáo đã truyền đạt tri thức ( ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11), với những bác sĩ đã chữa chạy, cứu sống mình ( ngày Thầy thuốc Việt Nam 27/2) và mở rộng ra là với những người đã hi sinh máu thịt của mình để chúng ta có cuộc sống ngày hôm nay (ngày Thương binh – Liệt sĩ 27/7), hay là tổ chức những ngày mừng thọ ông bà, những ngày sinh nhật, kỉ niệm của cha mẹ, ….
Hoặc chỉ đơn giản là lời cảm ơn mọi người hàng ngày, ở mọi lúc mọi nơi. Cuộc sống còn ẩn chứa nhiều điều bất trắc mà chúng ta không thể nào biết trước được, có đôi lúc chúng ta không thể vượt qua khó khăn một mình mà cần có sự giúp đỡ của những người xung quanh. Một lời cảm ơn tuy không thể đền đáp hết được công lao của họ nhưng nó cũng thể hiện phần nào lòng biết ơn của bạn đối với họ. Có thể có nhiều người cho rằng lời cảm ơn là vô cùng sáo rỗng, chẳng có ý nghĩa gì, chỉ là những lời nói đầu môi, nhưng sẽ không như vậy nếu bạn nói lời cảm ơn bố mẹ người đã sinh thành và nuôi dưỡng mình, hay người chồng cảm ơn vợ vì đã luôn ở bên cạnh mình mỗi lúc khó khăn, mệt mỏi, cảm ơn bạn đã động viên mình khi mình là một cô bé từ tỉnh lẻ lên thành phố xa lạ, không người thân thích để học tập…. Cảm ơn là một câu nói vô cùng thần kỳ nó giúp con người ta vui vẻ và thấy cuộc đời thật đẹp làm cho những người đã nhận được lời cảm ơn càng muốn làm nhiều việc tốt hơn nữa để nhận thêm được nhiều lời cảm ơn.
Như đã đề cập ở trên thì “Văn hóa Cảm ơn” không phải là xa lạ với người Việt ta, ông cha ta có câu “Lời nói chẳng mất tiền mua – Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “Ăn cây nào rào cây ấy”… Tuy rằng những câu nói này có hàm ý khuyên con người sống có trước, có sau, phải tri ân người đã giúp đỡ, đóng góp cho mình về việc gì đó. Nhưng có lẽ người Việt Nam ta thì hay trọng việc lớn mà quên đi những việc nhỏ nhặt, cũng có câu “ không có việc nhỏ sao có việc lớn”, điều đó nhắc nhở chúng ta “ chớ nói rằng việc nhỏ, việc nhỏ nhưng tác dụng không hề nhỏ!”. Đó chính là văn hóa cảm ơn, văn hóa cảm ơn giúp mọi người xích lại gần nhau hơn, tạo nên sự đoàn kết giữa người với người. Tuy đó chỉ là một lời cảm ơn nhỏ nhưng nó cũng đủ để chúng ta đánh giá phẩm chất của một con người cùng với những thứ khác. Cản ơn là biểu hiện của một người ứng xử có văn hóa. Một người biết nói lời cảm ơn chính là biểu hiện của một nếp sống văn minh, lịch thiệp. “ Chim khôn kêu tiếng rảng rang – Người khôn ăn nói dịu dàng dễ nghe”.
Tuy nhiên có lẽ hiện nay do cuộc sống quá vội vàng, gấp gáp, cuộc sống của những công nghệ thông tin, nhiều người dường như đã dần quên mất nét đẹp văn hóa cảm ơn. Họ sống vội, nghĩ vội và đương nhiên lời cảm ơn ai đó cũng không kịp nói. Lời cảm ơn ngày càng giảm trong giao tiếp hàng ngày. Đây là một hiện thực đáng buồn của xã hội, nhất là ở giới trẻ ngày nay. Khi được người khác giúp đỡ, họ lại quên mất đi lời nói cảm ơn, họ coi đây như là điều đương nhiên và việc cảm ơn cũng chẳng có ý nghĩa gì, nó là thứ sáo rỗng, có những thứ khác tốt hơn nhiều như tiền chẳng hạn, nếu bạn được người khác giúp thì bạn chỉ cần đưa tiền cho họ là được. Với nhận thức như thế, nên ngày nay, nhiều bạn trẻ đã không còn sử dụng lời nói cảm ơn nữa. Nó dần đi vào quá khứ – và các bạn lấy lý do rằng thời đại phát triển rồi mà. Dần dần cứ như thế chúng ta đang từ từ đánh mất đi nét đẹp văn hóa mà ông cha ta đã giữ gìn ngàn đời nay. Sao các bạn không thử đặt câu hỏi ở các nước phát triển như Nhật, Mỹ, hay các nước châu Âu họ không phát triển nhanh hơn mình sao nhưng họ lại rất coi trọng văn hóa cảm ơn. Đơn cử như ở Nhật, từ “cảm ơn” được sử dụng vô cùng phổ biến và dường như nó đã trở thành thói quen trong giao tiếp của mỗi người. Ví dụ như, khi chúng ta đi ăn ở một nhà hàng của Nhật thì khi đi vào họ sẽ nói “ Hoan nghênh quý khách” và khi chúng ta ra về họ sẽ nói “ Cảm ơn quý khách”. Nói tóm lại thì trong văn hóa giao tiếp của người Nhật không thể thiếu được câu “Cảm ơn”. Hay các nước phương Tây như Mỹ, Anh,… họ cũng rất coi trọng văn hóa cảm ơn, mỗi khi mình nhận được sự giúp đỡ của người khác thì điều trước tiên là phải cảm ơn. Như vậy, trong mọi nền văn hóa, không chỉ Nhật Bản hay các nước châu Âu người ta đều coi trọng câu “Cảm ơn” như một yêu cầu cơ bản trong mối quan hệ giao tiếp giữa người với người. Từ “Cảm ơn” là biểu hiện của phép lịch sự, thể hiện một con người có lối sống văn minh, biết quan tâm, yêu thương, sẽ chia đúng cách. Nói cách khác, việc người Nhật nói “ Cảm ơn” không phải là điều gì kì lạ hay quá đỗi khác thường mà nó vô cùng bình thường, chỉ có những người không nói cảm ơn mới là khác thường. Vì vậy, với những người không biết tôn trọng hai tiếng cảm ơn,không biết nói hai tiếng cảm ơn thì chúng ta cũng cần có sự góp ý, phê phán đúng cách với hành động chỉ biết nhận lại mà không biết cho đi của họ. Khi được người khác giúp đỡ thì họ lại dửng dưng, coi như không có chuyện gì xảy ra, khiến cho người giúp cũng thấy khó chịu. Đó là biểu hiện của một con người sống ích kỉ, thiếu văn minh. Lâu dần sẽ không còn ai muốn giúp đỡ họ nữa.
Vì vậy, để có thể gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa này thì mỗi chúng ta cần phải thường xuyên trau dồi bản thân mình rèn luyện cách ứng xử với những người xung quanh một cách đúng mực nhất. Để văn hóa cảm ơn trở thành nét đẹp văn hóa đáng được trân quý, để nó luôn sống mãi trong cuộc sống của chúng ta và không chỉ chúng ta mà cả thế hệ mai sau nữa. Ông cha ta có câu “ Lời nói chẳng mất tiền mua – Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Câu nói của cha ông luôn nhắc nhở chúng ta cách đối nhân xử thế. Mỗi người trong chúng ta chỉ cần biết kiềm chế bớt cái tôi của chính mình, biết đặt mình vào hoàn cảnh của người khác để suy nghĩ thì cuộc sống này, cuộc đời này sẽ tươi đẹp và rạng rỡ hơn rất nhiều. Hãy nói lời Cảm ơn” đúng lúc!