Phép nói quá: Là biện pháp phóng đại sự vật, hiện tượng lên gấp bội so với thực tế nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng mạnh mẽ.
Phân tích:
* "Bát cơm chan đầy nước mắt": Hình ảnh bát cơm, vốn là biểu tượng của sự no ấm, lại được miêu tả "chan đầy nước mắt" - một chất lỏng thường gắn liền với nỗi buồn, đau khổ. Điều này cho thấy nỗi đau khổ của nhân dân ta khi bị giặc ngoại xâm đến mức cơm ăn cũng chẳng còn ngon lành.
* "Bay còn giằng khỏi miệng ta": Hình ảnh miếng cơm bị giằng khỏi miệng thể hiện sự đói khổ tột cùng, cuộc sống bấp bênh, khó khăn của người dân. Phép nói quá ở đây nhấn mạnh sự khốc liệt của chiến tranh, khiến người đọc cảm nhận sâu sắc hơn nỗi đau đói khát, mất mát của nhân dân.
* "Thằng giặc Tây thằng chúa đất": Việc lặp lại từ "thằng" và các danh từ chỉ kẻ thù (giặc Tây, chúa đất) tạo cảm giác khinh bỉ, căm ghét. Phép nói quá ở đây nhấn mạnh sự tàn ác, độc ác của kẻ thù, gây ra nỗi căm thù sâu sắc trong lòng người đọc.
* "Đứa đè cổ, đứa lột da": Hình ảnh này cực kỳ ám ảnh, thể hiện sự tàn bạo, dã man của kẻ thù đến mức man rợ. Phép nói quá ở đây làm tăng thêm nỗi kinh hoàng, phẫn nộ của người đọc trước tội ác của kẻ thù.
* "Xiềng xích chúng bay không khoẻ được, Trời đầy chim và đất đầy hoa, Súng đạn chúng bay không bắn được, Lòng dân ta yêu nước thương nhà": Đây là những câu thơ thể hiện niềm tin bất diệt của nhân dân ta vào sự thắng lợi cuối cùng. Phép nói quá ở đây nhấn mạnh sức mạnh của tình yêu nước, ý chí đấu tranh của nhân dân. Dù kẻ thù có mạnh đến đâu, có tàn bạo đến đâu thì cũng không thể nào dập tắt được ngọn lửa yêu nước trong lòng mỗi người dân.
Tác dụng của phép nói quá trong đoạn thơ:
* Tăng sức biểu cảm: Làm cho hình ảnh, câu thơ trở nên sinh động, gợi cảm, gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc.
* Nhấn mạnh tư tưởng: Nhấn mạnh nỗi đau khổ, sự căm thù của nhân dân ta đối với kẻ thù xâm lược, đồng thời khẳng định ý chí quyết tâm giành độc lập, tự do của dân tộc.
* Khơi gợi tình cảm: Khơi gợi lòng yêu nước, lòng căm thù giặc sâu sắc trong lòng người đọc.
* Tạo nên âm hưởng hào hùng: Làm cho đoạn thơ trở nên hào hùng, lạc quan, cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân.