Để đánh giá mức độ tiến hóa giữa các loài, các nhà khoa học thường xem xét các yếu tố liên quan đến nhiễm sắc thể như sau:

1. **Số lượng nhiễm sắc thể**: Số lượng nhiễm sắc thể có thể khác nhau giữa các loài, và sự khác biệt này có thể phản ánh sự tiến hóa. Ví dụ, các loài gần gũi về mặt di truyền thường có số lượng nhiễm sắc thể tương tự.

2. **Cấu trúc nhiễm sắc thể**: Các biến đổi trong cấu trúc của nhiễm sắc thể, chẳng hạn như chuyển đoạn, đảo đoạn hay mất mát gen, cũng có thể là dấu hiệu của sự tiến hóa. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến cách thức biểu hiện gen và khả năng thích nghi của loài.

3. **Tình trạng đa dạng di truyền**: Sự đa dạng di truyền trong nhiễm sắc thể (chẳng hạn như sự hiện diện của các alen khác nhau cho cùng một gen) cũng phản ánh mức độ tiến hóa, vì các loài có sự đa dạng di truyền cao thường thích nghi tốt hơn với môi trường và có khả năng tồn tại lâu dài.

4. **Tính khả thi trong việc lai giống**: Sự khác biệt trong nhiễm sắc thể có thể ảnh hưởng đến khả năng lai giống giữa các loài. Điều này có thể chỉ ra mức độ phân hóa và phát triển riêng rẽ của chúng trong quá trình tiến hóa.

Nói chung, cả số lượng và cấu trúc nhiễm sắc thể có thể cung cấp thông tin quý giá về mối quan hệ tiến hóa giữa các loài.