Bài thơ "Tháng Ba" của nhà thơ Hoàng Vân là một tác phẩm thể hiện rõ nét sự gắn bó với thiên nhiên, đặc biệt là cuộc sống nông thôn Việt Nam trong những ngày đầu xuân. Qua từng câu thơ, tác giả đã khéo léo vẽ nên bức tranh tuyệt đẹp của tháng Ba - thời điểm giao mùa, khi những yếu tố của mùa xuân dần chuyển mình sang mùa hạ, mang theo sự tươi mới và hy vọng.
Mở đầu bài thơ, hình ảnh "mùa giáp hạt" gợi lên bầu không khí nông thôn đang vào vụ. Cảm giác se lạnh của tháng Ba được thể hiện qua câu thơ "Đến rong rêu cũng gầy", khiến cho người đọc hình dung được sự khắc nghiệt, gian nan của cuộc sống nơi đồng quê. Đằng sau những hình ảnh đó là nỗi vất vả của người nông dân: "Mẹ bưng rá vay gạo / Cha héo hắt đường cày". Cảnh đời thường ngày của mẹ cha hiện lên trong sự hi sinh lặng lẽ, chân chất nhưng đầy yêu thương.
Tiếp theo, tác giả đưa ta đến những đổi thay của cuộc sống trong tháng Ba, qua hình ảnh "áo nâu may dịp Tết” và “mực tím dây”, là biểu tượng của những nỗ lực, khó khăn mà người dân đang phải trải qua. Sự khắc nghiệt của cuộc sống khiến cho bữa ăn trở nên đạm bạc, giản dị: “Bần dưới sống ăn đưỡi / Khoai mận non cả ngày”. Câu thơ như một tiếng thở dài cho sự bần hàn của người dân, nhưng không hề có sự bi lụy, mà ẩn chứa trong đó là sự kiên cường, nhẫn nại trước thử thách.
Bài thơ chuyển mình với hình ảnh "mưa dầm đất" và "Nàng Bân tím trời", tạo nên không gian đồng quê sắc màu, vừa gần gũi vừa lãng mạn. Cảnh “Kéo cảnh vun lửa đốt / Trẻ và trâu cùng cười” gợi lên sự sum vầy, hạnh phúc trong những ngày tháng lao động. Hình ảnh trẻ em và trâu cười như minh chứng cho sự chắt chiu, yêu thương và đoàn kết trong cuộc sống thường ngày.
Cuối cùng, câu thơ “Tháng ba, tháng ba ơi! / Mùa xa… ngày thơ dại” như một tiếng gọi của lòng người, nhắc nhớ về một thời thơ ấu hồn nhiên vô tư. Hình ảnh “lúa lên xanh ngoài bãi / Sữa ướp đồng sinh đôi” kết thúc bài thơ với một hình ảnh đầy sức sống, hòa quyện giữa thiên nhiên và con người, giữa kỷ niệm và hiện tại.
Bài thơ "Tháng Ba" không chỉ đơn thuần là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một bức tranh sống động về cuộc sống, tình yêu quê hương và những nỗi niềm của người nông dân. Hoàng Vân đã khéo léo lồng ghép những cảm xúc chân thành vào từng câu chữ, khiến người đọc không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn thấy được sự vất vả, nhọc nhằn trong cuộc sống lao động. Qua đó, bài thơ khắc họa sâu sắc hình ảnh người nông dân Việt Nam: không chỉ siêng năng, cần mẫn mà còn đầy yêu thương, gắn bó với đất đai quê hương.