Câu 1: Xác định quan hệ pháp quốc tế thuộc đối tượng điều chỉnh của Tư pháp quốc tế
Trong vụ án này, quan hệ pháp quốc tế thuộc đối tượng điều chỉnh của Tư pháp quốc tế tư (Private International Law). Cụ thể là:
- Tranh chấp đầu tư quốc tế: Ông B, với tư cách là một nhà đầu tư nước ngoài, đã thực hiện đầu tư vào Việt Nam. Việc nhà nước Việt Nam tịch thu tài sản và tuyên án ông B đã vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư nước ngoài.
- Tranh chấp giữa một cá nhân và một nhà nước: Ông B, với tư cách là một cá nhân, đang kiện một nhà nước (Việt Nam). Đây là một loại hình tranh chấp điển hình trong tư pháp quốc tế tư.
Câu 2: Nhà nước Việt Nam có được xem là chủ thể thuộc đối tượng điều chỉnh của Tư pháp quốc tế không? Vì sao?
Có, nhà nước Việt Nam hoàn toàn có thể xem là một chủ thể thuộc đối tượng điều chỉnh của Tư pháp quốc tế.
- Nhà nước là chủ thể chính của quan hệ quốc tế: Nhà nước là đơn vị tổ chức chính trị cơ bản của xã hội quốc tế, có đầy đủ quyền và nghĩa vụ trong quan hệ quốc tế.
- Nhà nước là bên tham gia các hiệp ước quốc tế: Việt Nam là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế và đã ký kết nhiều hiệp ước quốc tế, trong đó có các hiệp ước bảo hộ đầu tư. Các hiệp ước này tạo ra những quy định pháp lý cụ thể về trách nhiệm của nhà nước đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
- Nhà nước có thể bị kiện trước các tòa án quốc tế: Trong trường hợp vi phạm các nghĩa vụ quốc tế, nhà nước có thể bị kiện trước các tòa án quốc tế hoặc các cơ quan trọng tài quốc tế.
Câu 3: Xác định các quyền miễn trừ của nhà nước Việt Nam trong trường hợp bị khởi kiện bởi ông B.
Nhà nước Việt Nam, khi bị khởi kiện trước một tòa án hoặc cơ quan trọng tài quốc tế, thường được hưởng một số quyền miễn trừ nhất định. Tuy nhiên, phạm vi và mức độ của các quyền miễn trừ này có thể khác nhau tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể và các quy định của pháp luật quốc tế và quốc nội.
Các quyền miễn trừ cơ bản của nhà nước có thể bao gồm:
- Miễn trừ chủ quyền tuyệt đối (absolute state immunity): Theo học thuyết này, nhà nước hoàn toàn miễn trừ khỏi mọi sự kiện tố tụng trước các tòa án nước ngoài. Tuy nhiên, học thuyết này ngày càng bị hạn chế.
- Miễn trừ chủ quyền hạn chế (restrictive state immunity): Theo học thuyết này, nhà nước chỉ được miễn trừ đối với các hoạt động có tính chất chủ quyền (sovereign acts), còn các hoạt động thương mại thì không được hưởng miễn trừ.
Trong trường hợp của ông B:
- Nếu hành vi tịch thu tài sản và tuyên án của nhà nước Việt Nam được coi là một hành vi thương mại (ví dụ, nếu việc đầu tư của ông B liên quan đến một dự án kinh tế cụ thể), thì nhà nước Việt Nam có thể bị mất quyền miễn trừ.
- Tuy nhiên, nếu hành vi này được coi là một hành vi chủ quyền (ví dụ, liên quan đến an ninh quốc gia), thì nhà nước Việt Nam có thể được hưởng quyền miễn trừ.