Dưới đây là các phương trình phản ứng thể hiện tính oxi hóa mạnh của HNO₃, cả trong môi trường loãng và đặc:

### I. Phản ứng với HNO₃ loãng, dư:

1. **HNO₃ + Cu → Cu(NO₃)₂ + NO + H₂O**
- Đồng (Cu) bị oxi hóa thành ion đồng (II) (Cu²⁺) và khí NO được giải phóng.

2. **HNO₃ + Mg → Mg(NO₃)₂ + NO₂ + H₂O**
- Magie (Mg) bị oxi hóa thành ion magie (Mg²⁺), và khí NO₂ được sản sinh.

3. **HNO₃ + Fe → Fe(NO₃)₃ + NO + H₂O**
- Sắt (Fe) bị oxi hóa thành ion sắt (III) (Fe³⁺) và khí NO được giải phóng.

4. **HNO₃ + Zn → Zn(NO₃)₂ + NO + H₂O**
- Kẽm (Zn) bị oxi hóa thành ion kẽm (II) (Zn²⁺) và khí NO được sinh ra.

5. **HNO₃ + Al → Al(NO₃)₃ + NO + H₂O**
- Nhôm (Al) bị oxi hóa thành ion nhôm (III) (Al³⁺) và khí NO được tạo thành.

### II. Phản ứng với HNO₃ đặc, dư:

1. **HNO₃ + Cu → Cu(NO₃)₂ + 2NO₂ + H₂O**
- Đồng (Cu) bị oxi hóa, tạo ra ion đồng (II) và khí NO₂.

2. **HNO₃ + Mg → Mg(NO₃)₂ + 2NO₂ + H₂O**
- Magie (Mg) phản ứng với HNO₃ đặc, dẫn đến sản phẩm là ion Mg²⁺ và khí NO₂.

3. **HNO₃ + Fe → Fe(NO₃)₃ + 3NO₂ + H₂O**
- Sắt (Fe) phản ứng với HNO₃ đặc, tạo ion Fe³⁺ và khí NO₂.

4. **C + 4HNO₃ → 4NO₂ + 2H₂O + CO₂**
- Carbon (C) phản ứng với HNO₃ đặc, tạo ra khí CO₂ và NO₂.

5. **H₂S + 6HNO₃ → 6NO₂ + 2H₂O + S**
- Hydrogen sulfide (H₂S) được oxi hóa hoàn toàn bởi HNO₃ đặc, tạo ra sulfur và khí NO₂.

Các phản ứng trên thể hiện tính oxi hóa mạnh của HNO₃ trong cả hai loại môi trường (loãng và đặc).