Hoạt động tim mạch được điều hòa thông qua nhiều cơ chế phức tạp để đảm bảo lưu lượng máu phù hợp đến các bộ phận của cơ thể, duy trì áp lực máu và đáp ứng nhu cầu trao đổi chất. Dưới đây là các cơ chế chính:
### 1. **Hệ thần kinh tự chủ (Autonomic Nervous System):**
- **Hệ thần kinh giao cảm (Sympathetic Nervous System):** Kích thích hệ thần kinh giao cảm dẫn đến tăng nhịp tim và co bóp mạnh hơn. Hệ thần kinh giao cảm giải phóng norepinephrine, tác động lên các thụ thể beta-adrenergic trên cơ tim.
- **Hệ thần kinh phó giao cảm (Parasympathetic Nervous System):** Kích thích hệ thần kinh phó giao cảm, chủ yếu thông qua dây thần kinh phế vị (vagus nerve), làm giảm nhịp tim và sức co bóp của tim. Acetylcholine được giải phóng và tác động lên các thụ thể muscarinic trên cơ tim.
### 2. **Hormone:**
- **Catecholamine (Adrenaline và Noradrenaline):** Do tuyến thượng thận tiết ra, các hormone này tăng cường nhịp tim và sức co bóp, giúp tăng huyết áp và lưu lượng máu.
- **Renin-Angiotensin-Aldosterone System (RAAS):** Hệ thống này điều hòa huyết áp và cân bằng muối-nước. Renin được tiết ra từ thận kích hoạt sản xuất angiotensin II, làm co mạch và kích thích tiết aldosterone, dẫn đến tăng thể tích máu và áp lực máu.
### 3. **Phản xạ điều hòa (Baroreceptor Reflex):**
- Các thụ thể áp lực (baroreceptors) ở động mạch chủ và động mạch cảnh nhận biết thay đổi áp lực máu. Khi áp lực máu tăng, các thụ thể này kích hoạt phản xạ giảm nhịp tim và giãn mạch để giảm áp lực máu. Ngược lại, khi áp lực máu giảm, phản xạ sẽ làm tăng nhịp tim và co mạch để tăng áp lực máu.
### 4. **Cơ chế tại chỗ (Local Mechanisms):**
- **Cơ chế tự điều chỉnh (Autoregulation):** Các mạch máu có khả năng tự điều chỉnh đường kính để duy trì lưu lượng máu ổn định đến các mô, bất kể áp lực máu thay đổi.
- **Tác động của yếu tố hóa học tại chỗ:** Chất nitric oxide (NO) làm giãn mạch, trong khi endothelin gây co mạch.
### 5. **Đáp ứng vận động (Exercise Response):**
- Khi tập luyện, nhu cầu oxy và chất dinh dưỡng của các cơ bắp tăng lên, cơ thể phản ứng bằng cách tăng nhịp tim và lưu lượng máu. Các hóa chất như adenosine và các ion kali tăng lên trong quá trình hoạt động, góp phần điều hòa lưu lượng máu.