Sự hình thành Đàng Trong và Đàng Ngoài là kết quả của nhiều yếu tố, trong đó có:
Sự phân chia lãnh thổ:Sau khi chúa Nguyễn Phúc Chu lên ngôi, đất nước được chia thành hai vùng: Đàng Trong (miền Nam) và Đàng Ngoài (miền Bắc).
Sự khác biệt về văn hóa và kinh tế: Đàng Trong có nền kinh tế nông nghiệp phát triển, văn hóa chịu ảnh hưởng của người Chăm, trong khi Đàng Ngoài có nền kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển, văn hóa chịu ảnh hưởng của người Trung Hoa.
Sự tranh giành quyền lực:Các thế lực phong kiến trong nước tranh giành quyền lực, dẫn đến sự chia rẽ và hình thành hai chính quyền riêng biệt.
Sự can thiệp của nước ngoài: Các thế lực nước ngoài như Trung Quốc và Hà Lan cũng có ảnh hưởng đến sự hình thành Đàng Trong và Đàng Ngoài.
Sự khác biệt về địa hình:Đàng Trong có địa hình bằng phẳng, thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp