Các bào quan trong tế bào có chức năng đặc biệt và phối hợp với nhau để duy trì các hoạt động sống của tế bào. Dưới đây là chức năng của một số bào quan quan trọng trong tế bào:

1. Màng tế bào (Plasma membrane):

   • Điều chỉnh sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường bên ngoài.
   • Bảo vệ tế bào khỏi các tác nhân có hại.
   • Có vai trò trong việc nhận tín hiệu và giao tiếp tế bào.

2. Nhân (Nucleus):

   • Chứa thông tin di truyền dưới dạng DNA, điều khiển các hoạt động sống của tế bào.
   • Tổng hợp RNA và ribosome.
   • Quản lý quá trình sao chép và phiên mã gen.

3. Mitochondria (Ty thể):

   • Là nơi sản xuất năng lượng (ATP) thông qua quá trình hô hấp tế bào.
   • Điều hòa các hoạt động sinh học như chu trình Kreb và chuỗi chuyển electron.

4. Lưới nội chất (Endoplasmic Reticulum):

   • Lưới nội chất thô (Rough ER): Tổng hợp và vận chuyển protein, có ribosome trên bề mặt.
   • Lưới nội chất trơn (Smooth ER): Tổng hợp lipid và một số hormone, tham gia vào quá trình giải độc.

5. Ribosome:

   • Là nơi tổng hợp protein, dịch mã thông tin di truyền từ RNA.

6. Bộ máy Golgi:

   • Chế biến, đóng gói và vận chuyển các protein và lipid từ lưới nội chất.
   • Tạo thành các túi vận chuyển (vesicle) để vận chuyển các sản phẩm ra ngoài tế bào hoặc tới các bào quan khác.

7. Lysosome:

   • Chứa các enzyme tiêu hóa, phân hủy các chất thải, vi khuẩn xâm nhập và các bào quan cũ.

8. Peroxisome:

   • Phân hủy các chất độc hại, ví dụ như hydrogen peroxide (H₂O₂), và tham gia vào quá trình chuyển hóa lipid.

9. Vacuole (Chứa trong tế bào thực vật):

   • Dự trữ nước, dinh dưỡng và các chất thải.
   • Giữ cho tế bào có hình dạng ổn định nhờ áp suất turgor (áp lực nước trong tế bào).

10. Cytoskeleton (Hệ thống xương sống tế bào):

    • Giúp duy trì hình dạng tế bào.
    • Tham gia vào quá trình phân chia tế bào và di chuyển của các bào quan trong tế bào.

Phong bào là các tế bào đơn bào thuộc nhóm tảo (Algae), nấm (Fungi), hay một số vi khuẩn (prokaryotes). Tuy nhiên, "phong bào" trong ngữ cảnh này có thể là một cách gọi khác của tế bào nhân sơ (prokaryote) như vi khuẩn. Do đó, các bào quan của các tế bào phong bào (tế bào nhân sơ) khác với tế bào nhân thực, nhưng vẫn có những chức năng cần thiết cho sự sống và sinh sản của chúng. Dưới đây là chức năng của các bào quan trong tế bào nhân sơ:

1. Màng tế bào:

   • Giống như trong tế bào nhân thực, màng tế bào phong bào kiểm soát sự trao đổi chất với môi trường bên ngoài.

2. Vùng nhân (Nucleoid):

   • Đây là nơi chứa DNA, nhưng không có màng nhân bao bọc. DNA trong tế bào phong bào thường có dạng vòng, chứa thông tin di truyền cho tế bào.

3. Ribosome:

   • Cũng như trong tế bào nhân thực, ribosome trong tế bào phong bào tham gia vào quá trình dịch mã, tổng hợp protein cho tế bào.

4. Cytoplasm (Tế bào chất):

   • Là môi trường để diễn ra các phản ứng hóa học, tổng hợp các phân tử cần thiết cho tế bào.

5. Màng sinh chất (Plasma membrane):

   • Bao bọc tế bào, điều hòa sự trao đổi chất với môi trường ngoài và duy trì hình dạng tế bào.

6. Lông (Pili) và roi (Flagella):

   • Lông Pili: Giúp tế bào bám vào bề mặt hoặc tạo cầu nối cho việc chuyển gen giữa các vi khuẩn.
   • Roi (Flagella): Giúp tế bào phong bào di chuyển.

7. Plasmid:

   • Là các phân tử DNA nhỏ, thường mang các gen không cần thiết cho sự sống cơ bản của tế bào nhưng có thể giúp tế bào thích nghi với môi trường, ví dụ như các gen kháng thuốc.

8. Cấu trúc vách tế bào:

   • Vách tế bào giúp duy trì hình dạng tế bào và bảo vệ tế bào khỏi các tác nhân vật lý và hóa học bên ngoài.

9. Bào quan trao đổi khí (Chlorosome hoặc thylakoid) (Chỉ trong tảo hoặc vi khuẩn quang hợp):

   • Giúp các tế bào phong bào thực hiện quang hợp và tạo ra năng lượng.

• Tế bào nhân thực có nhiều bào quan với các chức năng phân chia rõ ràng và đặc trưng cho từng hoạt động sống của tế bào, trong khi tế bào nhân sơ (phong bào) lại đơn giản hơn, nhưng vẫn có các bào quan cơ bản đảm nhiệm các chức năng sống quan trọng như trao đổi chất, sinh sản và di chuyển.