Bối cảnh lịch sử cuối thời Tiền Lê:
Sự suy yếu của triều Tiền Lê: Cuối thời Tiền Lê, đặc biệt là dưới thời Lê Long Đĩnh (Lê Ngọa Triều), triều đình trở nên suy yếu do vua tàn bạo, hoang dâm, chính sự rối ren, lòng dân oán hận. Các thế lực cát cứ nổi lên, đất nước lâm vào tình trạng bất ổn.
Uy tín của Lý Công Uẩn: Lý Công Uẩn, lúc bấy giờ là một vị quan võ có tài năng và uy tín, được nhiều người kính trọng. Ông xuất thân từ một gia đình có thế lực ở hương Diên Uẩn (Bắc Ninh ngày nay), từng làm quan dưới triều Tiền Lê.
Diễn biến dẫn đến sự thành lập nhà Lý:
Lê Long Đĩnh qua đời: Năm 1009, Lê Long Đĩnh qua đời mà không có con nối dõi. Tình hình triều chính càng thêm rối loạn.
Sự ủng hộ của triều thần và tăng sư: Lợi dụng tình hình đó, các quan lại trong triều đình, đứng đầu là Đào Cam Mộc và các nhà sư như Vạn Hạnh đã ủng hộ Lý Công Uẩn lên ngôi. Họ nhận thấy Lý Công Uẩn là người có đức độ, tài năng và có thể cứu vãn tình hình đất nước.
Lý Công Uẩn lên ngôi: Tháng 10 âm lịch năm 1009 (tức tháng 11 dương lịch), Lý Công Uẩn được các quan lại tôn lên làm vua, lập nên nhà Lý, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình).
Ý nghĩa của sự kiện thành lập nhà Lý:
Chấm dứt sự khủng hoảng của triều Tiền Lê: Sự thành lập nhà Lý đã chấm dứt giai đoạn khủng hoảng, suy thoái cuối thời Tiền Lê, mở ra một thời kỳ phát triển mới cho đất nước.
Khôi phục và củng cố nền độc lập dân tộc: Nhà Lý đã tiếp tục công cuộc xây dựng và bảo vệ nền độc lập dân tộc mà các triều đại trước đã dày công vun đắp.
Mở ra một kỷ nguyên phát triển mới: Nhà Lý đã có nhiều đóng góp quan trọng trong việc xây dựng đất nước về mọi mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đưa Đại Cồ Việt bước vào một giai đoạn phát triển thịnh vượng.