Tính trượng trưng ước lệ trong văn học trung đại Việt Nam là một đặc điểm nghệ thuật nổi bật, thể hiện sự phong phú và sâu sắc của ngôn ngữ và tư tưởng. Tính trượng trưng ước lệ thường liên quan đến việc sử dụng hình ảnh, biểu tượng và cách diễn đạt mang tính ẩn dụ để truyền tải ý nghĩa sâu xa, góp phần tạo nên chiều sâu cho tác phẩm.

1. **Khái niệm về tính trượng trưng ước lệ**:
- Tính trượng trưng ước lệ là việc sử dụng các hình ảnh, đối tượng hay hiện tượng cụ thể để biểu hiện những khái niệm trừu tượng, cảm xúc hoặc giá trị văn hóa. Trong văn học trung đại, đặc biệt là thơ ca, văn xuôi, sự ước lệ thường được sử dụng nhằm phản ánh tư tưởng, triết lý sống và đặc điểm văn hóa của con người Việt Nam trong bối cảnh lịch sử nhất định.

2. **Ví dụ**:
- **Hoa sen**: Trong nhiều tác phẩm văn học, hoa sen thường được sử dụng như biểu tượng cho sự thanh khiết, cao quý và những phẩm hạnh tốt đẹp. Sen nở trong bùn nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp thuần khiết, điều này đã phản ánh khát vọng vươn tới chân lý và văn hóa của người Việt.
- **Hình ảnh núi non**: Núi non trong thơ ca thể hiện những gì cao quý, kiên cường và bền bỉ. Ví dụ như trong thơ Đường, hình ảnh "núi cao" thường được sử dụng để biểu trưng cho trái tim cao cả, khí phách phi thường của con người.
- **Câu đối**: Trong các tác phẩm như truyện Kiều của Nguyễn Du, thường sử dụng các câu đối mang tính ước lệ để nói lên những số phận con người. Câu đối không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa mà còn gợi mở nhiều tầng nghĩa khác nhau.

3. **Phân tích**:
- Những hình ảnh và biểu tượng trong văn học trung đại không chỉ dừng lại ở mặt hình thức mà còn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa, đạo đức và triết lý. Ví dụ, khi Nguyễn Du viết về hoàn cảnh của Kiều, ông không chỉ đơn thuần miêu tả nỗi đau của nhân vật mà còn thể hiện sâu sắc nhân sinh quan và lòng nhân đạo của tác giả. Các hình ảnh được lồng ghép một cách tài tình, vừa thể hiện bi kịch cá nhân, vừa phản ánh những giá trị lớn lao của con người trong xã hội.
- Sự ước lệ không chỉ tạo ra một không gian nghệ thuật phong phú mà còn khơi gợi cảm xúc cho người đọc, khuyến khích họ tìm kiếm và khám phá những ý nghĩa sâu xa hơn nữa trong tác phẩm.

Tóm lại, tính trượng trưng ước lệ trong văn học trung đại Việt Nam là một yếu tố quan trọng làm nên sức hút và giá trị của các tác phẩm, thể hiện một cách tinh tế tư tưởng, văn hóa và tâm hồn người Việt trong suốt chiều dài lịch sử.