Trước hết mâu thuẫn và xung đột trong Tấm Cám phản ánh mâu thuẫn và xung đột trong quan hệ gia đình bình dân, bình thường , phổ biến xã hội. Gia đình phụ quyền và mối quan hệ dì ghẻ- con chồng ; cùng cha khác mẹ. Đó là mâu thuẫn xung quanh vấn đề quyền lợi và tinh thần trong cuộc sống thường ngày.

Sự ganh ghét đố kị giữa Tấm và Cám mâu thuẫn của hai chị em cùng cha khác mẹ. Tấm luôn là người chịu thiệt thòi từ khi mẹ Tấm mất sớm, cha Tấm đi thêm bước nữa - vợ thứ hai là mẹ Cám một mụ đàn bà xấu xa cả vẻ bề ngoài lẫn tâm địa bên trong. Hàng ngày Tấm phải làm lụng vất vả đi mò cua bắt ốc, làm hết những công việc trong nhà trong khi đó hai mẹ con Cám suốt ngày chỉ ăn chơi, chải chuốt.

Chi tiết “cái yếm đỏ’’ là sự bóc lột về vật chất, “con cá bống’’ là người bạn tâm tình của Tấm (tinh thần) cũng bị mẹ con Cám đoạt lấy. Việc mẹ con Cám trộn thóc với gạo bắt Tấm nhặt để khỏi đi chơi hội, cũng là tước đi quyền vui chơi của Tấm. Tuy nhiên các xung đột trên cũng chỉ đang ở phạm vi gia đình, chưa đến mức gay gắt một mất một còn.

Đến lúc Tấm trở thành vợ vua, mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám phát triển ở mức cao hơn, vượt ra khỏi phạm vi gia đình. Đó là mâu thuẫn mang tính quan hệ xã hội, Mẹ con Cám từ sự ghét bỏ Tấm đã chuyển sang hành động loại bỏ, muốn tiêu diệt Tấm tới cùng.

Bên cạnh đó mâu thuẫn và xung đột ở đây còn mang ý nghĩa xã hội là mâu thuẫn giữa thiện và ác, giữa lao động và bóc lột, giữa thật thà gian trá. Tấm đại diện cho những người lao động lương thiện cho cái thiện mẹ con Cám đại diện cho những kẻ bất lương cho cái ác.