Mặt đối lập là những khuynh hướng, tính chất, đặc điểm…mà trong quá trình vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng chúng phát triển theo những chiều hướng trái ngược nhau. Vì nằm trong cùng một chỉnh thể, vận động và phát triển theo chiều hướng trái nhau nên chúng luôn luôn tác động, bài trừ, gạt bỏ nhau. Đó chính là sự đấu tranh giữa các mặt đối lập. Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập làm cho sự vật, hiện tượng cũ được thay thế bằng sự vật hiện tượng mới. Do đó, sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng.
Ví dụ: Trong kinh tế thì có hai hoạt động đối lập là sản xuất và tiêu dùng. Một bên là tạo ra sản phẩm và một bên là sử dụng sản phẩm. Sản xuất ra càng nhiều sản phẩm thì tiêu dùng càng nhiều. Sự đấu tranh giữa sản xuất và tiêu dùng làm cho nền kinh tế vận động và phát triển theo chiều hướng gia tăng sản xuất, mở rộng thị trường.