a) Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

• Hồ Chí Minh là nhà yêu nước và nhà cách mạng vĩ đại, nhà hoạt động lỗi lạc của phong trào quốc tế, ngoài ra còn là một nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc.
• Bài thơ Chiều tối là tác phẩm vô cùng tuyệt mỹ, cho thấy tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, ý chí vượt lên trên hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh.

- Dẫn dắt vấn đề: Vẻ đẹp tâm hồn Bác trong bài Chiều tối.

Ví dụ: Ai cũng mong muốn mình có một mái ấm gia đình, đó không có gì là xa lạ, khó hiểu nhưng với Bác Hồ khiến tôi khá bất ngờ, suốt đời vì nước, vì dân, không một chút riêng tư, bài thơ "Chiều tối" có lẽ đã hé mở cho chúng ta nhìn thấy một thoáng ước mơ thầm kín về một mái ấm gia đình, một chỗ dừng chân trên con đường dài xa vạn dặm.

b) Thân bài

* Luận điểm 1: Tâm hồn yêu đời, yêu thiên nhiên say đắm

"Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không"

- Không gian rộng lớn cao xa, thoáng đãng nhưng gợn buồn ở sự trống vắng, lẻ loi.

- Đây là những chi tiết quen thuộc trong thơ ca tạo ra cho bài thơ mang một màu sắc cổ điển

- Bức tranh cảnh vật mang nét đặc trưng của thơ cổ ước lệ, tượng trưng nhưng vẫn rất gần gũi hòa hợp với nhân vật trữ tình:

• Cánh chim mỏi mệt sau một ngày kiếm ăn hay chính là sự mỏi mệt của người tù sau một ng
• Chòm mây lẻ loi hay chính là nỗi cô đơn của người tù nơi đất khách quê người

=> Cảnh vật được bao phủ bởi tâm trạng của nhân vật trữ tình, người tù như tìm thấy sự đồng cảm, sẻ chia từ thiên nhiên.

* Luận điểm 2: Tình yêu thương con người sâu sắc

"Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết, lò than đã rực hồng"

- Hình tượng thơ đã có sự chuyển động của thiên nhiên chuyển sang cuộc sống con người, tâm trạng nhà thơ đang buồn cũng trở nên vui tươi, dường như nhà thơ đã quên hẳn nỗi buồn của riêng mình để hoà nhập vào niềm vui của mọi người.

- Hình ảnh cô gái không phải thoáng qua để trang điểm cho bức tranh mà là trọng tâm của bức tranh, cũng không phải cô gái khuê các, lãng mạn mà là người lao động, cái đẹp trong cuộc sống đã đi vào trong thơ một cách tự nhiên tạo nên một vẻ đẹp khỏe khoắn, sinh động.

- Bếp lửa rực hồng gợi nên một gia đình ấm áp, sum họp, nó là vẻ đẹp của cuộc sống, đồng thời cũng là niềm khao khát mái ấm gia đình.

- Chuyển động thời gian bằng bút pháp liên tưởng rất đặc trưng của thơ Đường: dùng cái sáng để tả cái tối. Chỉ khi bóng tối đã bao trùm thì bếp lửa mới rực hồng.

- Bản dịch thêm vào chữ "tối" không sai nhưng làm mất đi cái ý vị của thơ Đường.

* Luận điểm 3: Tinh thần sống lạc quan, ý chí kiên cường, sắt đá

- Tâm trạng có sự vận động từ buồn đến vui, từ cô đơn, lẻ loi đến ấm áp.

• Hình ảnh cánh chim bay về tổ, gợi chút gì đó ấm áp của sự đoàn tụ.
• Chòm mây cô đơn nhưng lại “mạn mạn độ thiên không” -> gợi một tâm hồn khoáng đạt, phong thái ung dung, tự tại, làm chủ mình trong mọi hoàn cảnh.
• Hình ảnh chiếc cối xay ngô của cô gái vùng sơn cước cũng vận động

-> Thời gian trôi dần theo cánh chim và chòm mây theo những vòng xoay của cối xay ngô, quay mãi, và đến khi “bao túc ma hoàn” thì “lô dĩ hồng”.

+ Bình luận về chữ “hồng” - nhãn tự của bài thơ, nó nằm ở cuối bài nhưng lại gánh được 24 chữ kia, và mang lại thần sắc cho bài thơ.

=> Tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản luôn lạc quan tin tưởng và hướng về ánh sáng, về những điều tốt đẹp.

* Đặc sắc nghệ thuật

• Hình ảnh thơ đậm chất cổ điển
• Ngôn ngữ hàm súc, chân thực, giàu sức gợi
• Bút pháp chấm phá cổ điển, hiện đại kết hợp hài hòa.

c) Kết bài:

- Nêu cảm nhận về tâm hồn của Bác