Với nhiều người Việt Nam, đặc biệt thế hệ những người cao tuổi, chiếc mâm cơm đã trở thành đồ dùng quen thuộc, không thể thiếu. Chiếc mâm cũng là biểu tượng cho văn hoá của người Việt Nam, thể hiện mong ước về sự đoàn kết, sum họp, quây quần với đầy đủ thành viên của mỗi gia đình.

   Nhiều ý kiến cho rằng khi nền văn minh lúa nước hình thành thì chiếc mâm cũng xuất hiện. Có nghĩa là chiếc mâm đã có nguồn gốc từ rất lâu đời, trở thành một trong những nét văn hoá đặc trưng của người Việt Nam. Cùng với chiều dài lịch sử, sự thăng trầm của xã hội, thời cuộc, chiếc mâm vẫn tồn tại, đi cùng năm tháng, sống cùng với cuộc sống lao động của người dân. 

     Các cụ ngày xưa kể rằng từ xa xưa chiếc mâm được làm từ gỗ, đường kính khoảng 6 đến 7 tấc gồm có hai phần chính: lòng mâm và vành mâm. Lòng mâm rộng khoảng 40 - 50cm, vành mâm chỉ khoảng 3 - 4cm. Lòng mâm sẽ phẳng đều, vành mâm sẽ bao quanh và cao hơn lòng mâm một chút. Gia đình nghèo sẽ dùng mâm gỗ mộc, gia đình kinh tế khá giả dùng mâm son. Về sau khi nghề đúc đồng phát triển mâm được làm từ đồng, trông nặng nhưng sang trọng và bền bỉ hơn hẳn. Với một số gia đình chiếc mâm cơm bằng đồng có thể xem là một tài sản vô cùng giá trị. Cho đến ngày nay mâm cơm của người Việt thường được làm từ nhôm hoặc inox, nhẹ hơn, rẻ hơn và tiện lợi hơn khi sử dụng.

   Mâm cơm xuất hiện hàng ngày trong bữa ăn của người Việt. Bất kể thời điểm nào, cứ vào sáng, trưa, tối chiếc mâm đều có trên bàn ăn. Mâm có tác dụng như một chiếc đĩa lớn, dùng để đựng tất cả thức ăn vào trong đó. Khi ăn uống xong xuôi, dọn dẹp cũng tiện lợi và dễ dàng hơn nhờ có chiếc mâm này. Chiếc mâm cơm cũng thể hiện mức sống của con người. Gia đình càng khá giả thì mâm cơm càng thịnh soạn với rất nhiều món ăn ngon. Trong những dịp lễ tết, tuần rằm, người ta còn bày đủ thứ lên trên chiếc mâm như thức ăn, bánh kẹo, hoa quả, đồ cúng… lúc này mâm cơm trở nên linh thiêng hơn, trở thành mâm lễ của gia đình. Là nơi gia chủ gửi gắm rất nhiều mong ước về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.