Tác phẩm “đồng chí” của Chính Hữu tập trung chủ yếu làm rõ tình bạn giữa những người lính, cái cách họ cùng nhau chia sẻ ngọt bùi cũng như dìu dắt nhau mà đi tới tương lai. Song cũng không quên làm nổi bật hoàn cảnh mà họ đang phải gánh chịu. Hiện thực được đúc kết ở câu thơ: “Đêm nay rừng hoang sương muối”. Chỉ với một câu thơ thôi mà nhà thơ đã thu trọn vào tầm mắt mình toàn bộ hiện thực chiến tranh. Chiến tranh tàn khốc, chiến tranh ác nghiệt, khốn nạn và đầy bi thương. Bởi vì có chiến tranh nên những gia đình mới li tán, con không có cha. Hình ảnh rừng hoang kết hợp với sương muối vẽ nên một cảnh tượng lạnh lẽo. Người đọc như cũng thấy được những đêm hành quân gian khổ, những đêm dài phục kích quân địch. Câu thơ bật ra đầy nhẹ nhàng, như thế những đêm như vậy đã quá quen thuộc, những người lính đã quá quen thuộc với mùi vị của tử thần.


Nét lãng mạn

Những tính sáng tạo và sức lay động mạnh nhất đều được thể hiện ở đoạn kết, thể hiện bút pháp lãng mạn, lại không bi lụy. Đó là nét lãng mạn được tỏa ra từ từ tình đồng chí đồng đội, từ sự lạc quan yêu đời và từ những hình ảnh mang tính lãng mạn:

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

Đầu súng trăng treo.

Giữa cảnh hoang vu tĩnh mịch, lạnh lẽo của núi rừng đêm đông hiện lên hình ảnh thắm thiết mà oai hùng của những người lính sát cánh bên nhau canh giữ đất trời, với một tư thế rất ung dung tự tại, sẵn sàng đón nhận mọi hiểm nguy. Câu thơ là bức tranh đẹp về tình đồng chí, đồng đội của người lính, là biểu tượng đẹp về cuộc đời người chiến sĩ. Trong bức tranh trên, nổi bật là ba hình ảnh gắn kết với nhau: Người lính, khẩu súng, vầng trăng giữa cảnh rừng hoang sương muối phục kích giặc. Sức mạnh của tình đồng đội đã giúp họ vượt lên tất cả những khắc nghiệt của thời tiết và mọi gian khổ, thiếu thốn.