Nhân cách, phẩm giá là vô cùng quý báu, không có ngọc lụa, vàng bạc nào mua được. Nếu chúng ta tự hủy hoại nhân cách, phẩm giá của mình, đánh mất bản thân mình thì có khác gì coi mình là đồ vật, là thương phẩm mang ra chợ bày bán.

Phần đông trong chúng ta, dù vị thế xã hội có khác nhau, nhưng đều có lòng tự trọng, luôn luôn rèn luyện đạo đức, giữ gìn phẩm giá, nhân cách của mình, biết vươn lên trong cuộc sống, ngẩng cao đầu trước đồng loại. “Đói cho sạch, rách cho thơm”, “mài sắt nên kim”, “Ngọc kia có giũa có mài/Mới thành hữu dụng, kẻo hoài ngọc đi” - là những bài học mà chúng ta đã khắc sâu trong lòng để rèn luyện nhân cách, nâng cao phẩm giá của mình. Càng khôn lớn lên, càng trưởng thành, mỗi người trong chúng ta càng cảm thấy được sống bình đẳng với mọi người bằng lòng tự trọng, bằng nhân cách, phẩm giá trong sạch của mình và coi đó là điều hạnh phúc nhất của đời mình.

“Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất” là tâm thế cao đẹp của các bậc sĩ quân tử xưa nay. Tô Hiến Thành đời Lý, không vì ngọc lụa mà thay đổi di chiếu của Tiên đế, một gương sáng để lại cho muôn người và muôn đời mai sau.

Trần Bình Trọng vẫn hiên ngang trước lưỡi gươm và lời đường mật của lũ giặc Mông Nguyên, một lòng một dạ nêu cao lòng trung nghĩa sắt son: “Ta thà làm quỷ nước Nam quyết không thèm làm vương đất Bắc”. Sử sách đã ghi lại và ngợi ca bao tấm gương sáng của các bậc danh sĩ suốt đời giữ trọn phẩm giá, thanh danh của mình.

Mỗi lần nghĩ đến phẩm giá, nhân cách, tôi lại nhớ đến những vần thơ “tự khuyên mình’’ của Bác Hồ trong tập Nhật kí trong tù:

Nghĩ mình trong bước gian truân,
Tai ương rèn luyện tinh thần thêm hăng.
Kiên trì và nhẫn nại,
Không chịu lùi một phân,
Vật chất tuy đau khổ
Không nao núng tinh thần

Qua đó, ta càng thấm thía bài học tự rèn luyện nhân cách, phẩm giá để “ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong".

Tôi thường tự hỏi: Tại sao. người ta không lấy tên những kẻ như Hoàng Cao Khải, Nguyễn Thân, Lê Hoan, Phạm Quỳnh,... mà đặt tên trường, tên đường phố? Tại sao Phan Đình Phùng, Tôn Thất Thuyết, Nguyễn Thiện Thuật, Hoàng Hoa Thám, Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh... lại được nhân dân ta ngưỡng mộ, ngợi ca?

Lao động cần cù để ấm no. Đem tài trí đua tranh với đời, để phục vụ nhân dân, góp phần làm cho đất nước phồn thịnh, hùng cường. Kinh doanh làm giàu, để phát triển kinh tế, làm thay đổi bộ mặt của quê hương... Đó là những việc làm tốt đẹp, những gương sáng được xã hội tôn vinh.

Trái lại, những kẻ vì tham vọng vật chất mà đánh mất bản tính của mình, mà làm điều phi nghĩa, sa chân vào vòng lao lý, gông cùm. Cái bả lợi danh đã làm cho không ít người bị choáng, đúng là “máu tham hễ thấy hơi đồng thì mê”. Những quan lại tham nhũng, những cán bộ, đảng viên tham ô bị tố cáo, bị tù tội, những kẻ cướp của giết người mà đài, báo từng vạch mặt, chỉ tên... càng cho ta thấy việc giữ gìn nhân cách, phẩm giá là việc quan trọng.

Phải biết tu dưỡng đạo đức, phải biết giữ gìn phẩm giá, nhân cách của mình như bảo vệ con ngươi đôi mắt của mình. Chữ hiếu, chữ trung, chữ cần kiệm, trung thực, lương thiện - là những điều mà mỗi chúng ta nên biết, nên tu dưỡng.

Ông nội tôi trước lúc qua đời chỉ có một mảnh vườn, một căn nhà cấp bốn để lại, nhưng đã nhắc đi nhắc lại, thiết tha căn dặn cha mẹ tôi, anh chị em tôi là phải biết học lấy điều hay, tốt đẹp của thiên hạ, mà giữ lấy nếp nhà, giữ lấy nhân cách, phẩm giá, để xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc.

Cho đến nay, cha mẹ tôi, anh chị em tôi vẫn khắc cốt ghi tâm lời ông tôi dạy bảo. Và tôi càng đinh ninh: Nhân cách, phẩm giá là cao quý, người nào có nhân cách cao thượng, có phẩm giá sáng trong, ắt người đó được đồng loại yêu mến, quý trọng, được xã hội tôn vinh.

Mỗi chúng ta là một bản thể sống, sinh ra trong cuộc đời là điều vô cùng may mắn và cuộc đời mình có giá trị hay không là ở chính chúng ta. Giá trị con người trở thành một “khái niệm” mà nhiều người ao ước và khao khát có được, nhưng có lẽ mỗi người nên biết rằng tự bản thân chúng ta đã mang một giá trị riêng, một nét riêng biệt và độc đáo không thể nhầm lẫn, cái chính là chúng ta có phát huy nó hay không? Hay theo thời gian để nó tự mất đi, rồi không thể tồn tại.

Cuộc sống, đôi khi có những gian nan thách thức, những khổ đau, chán nản, có những thời điểm mà ngay chính chúng ta bị mất phương hướng, không biết mình là ai, bản thân muốn gì, mình có còn giá trị không, hay giá trị của mình là đâu? Có những lúc cuộc đời vùi dập đến tơi tả, khiến ta thấy mình vô giá trị ở thế giới này, thấy mình vô dụng rồi tự dày vò bản thân. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không có giá trị, một tờ tiền 500 nghìn dù có vò nhàu nát, có dính mực hay bị vấy bẩn thì nó cũng có giá trị như khi còn mới. Chúng ta, xét trên một phương diện nào đó, trong một hoàn cảnh đều có giá trị riêng. Cái chính là ta có nhận ra nó để phát triển hay cất nó trong gương kín để trưng bày mà chẳng ai thấy được.

Theo tôi, giá trị của mỗi con người không nói lên qua chức vụ, tài sản, nghề nghiệp mà nó nằm ở nhân cách, thể hiện qua hành động. Giá trị còn người được tỏa sáng bằng sự thiện lương trong tâm hồn. Bạn quen biết ai không quan trọng, dù bạn xuất thân ra sao hay có địa vị như thế nào trong xã hội, nếu không có nhân cách thì giá trị của bạn cũng sẽ không tồn tại. Giá trị của con người nằm ở việc chúng ta làm được gì cho bản thân mình để ngày một trở nên hoàn thiện hơn, ta làm được gì để giúp ích cho xã hội? Một tên địa chủ giàu có bằng bóc lột sức lao động của nhân dân, một nhà chức trách, một cán bộ nhũng nhiễu, tham ô... thì chính ta tự mất đi giá trị. Một bác đạp xích lô ngày ngày kiếm sống vẫn sẵn lòng dang tay giúp đỡ những kiếp người khốn khổ hơn mình. Một cậu bé nhặt ve chai không quản mưa nắng vẫn miệt mài trên từng ngõ phố để có tiền mua từng suất cơm nhỏ mỗi tuần, mang tặng những bệnh nhân nghèo đang phải nằm trong bệnh viện. Hành động, nhân cách đã nâng giá trị con người.

Giá trị mỗi người cũng không phải nằm ở ngoại hình. Dù đẹp hay xấu, dù sinh ra may mắn có một cơ thể khoẻ mạnh hay bị khiếm khuyết một bộ phận nào đó thì cũng không làm mất đi giá trị của con người. Cái quan trọng là người đó nỗ lực đến đâu, phấn đấu như thế nào và sống cuộc sống ra sao. Một cậu bé sinh ra bị liệt cả tay lẫn chân quyết tâm trở thành một nhà diễn thuyết tràn đầy năng lượng, truyền nhiệt huyết sống cho mọi người. Một em bé khuyết tật vẫn không ngừng nỗ lực thực hiện ước mơ của mình để trở thành cô giáo, một cô bé bị khiếm thị vẫn miệt mài bên những trang sách chữ dẫu biết rất khó khăn. Trong khi một người may mắn lành lặn, được học tập tử tế lại lầm đường lạc lối thành một kẻ phạm tội truy nã, một ca sĩ xinh đẹp hát hay lại lâm vào đường dây ma túy, mại dâm. Một hoa hậu khiến người người trầm trồ đại diện cho quốc gia lại trở thành kẻ bán dâm quốc tế. Bởi vậy, giá trị còn người là ở ý chí, ở nghị lực và tinh thần hướng thiện, hướng đến những điều tốt đẹp cho chính bản thân họ và cho cuộc sống xung quanh.

Mỗi người sinh ra vốn đã mang giá trị, là một phần quan trọng của gia đình và người thân. Bạn mất đi họ sẽ đau khổ, xót thương, bạn thành công họ sẽ vui mừng, hạnh phúc cùng bạn. Chúng ta cần phải phát huy giá trị đó để thấy được mình quan trọng như thế nào trong đời sống, để bản lĩnh hơn trong việc làm chủ cuộc sống của chính mình. Bạn phải tự tin vào những gì bạn làm, tự mình ghi dấu ấn cho cuộc đời mình, cho quá khứ vẻ vang, hiện tại đủ đầy và tương lai trọn vẹn. Nghĩa là ta phải phấn đấu mỗi ngày, mỗi ngày phải không ngừng nỗ lực để khẳng định mình, nâng cao giá trị chính mình, sống có ích cho bản thân gia đình và xã hội.

Hiện nay, nhiều bạn trẻ nông nổi dại dột mà dễ sa cơ, dễ đánh mất mình, rồi tự dằn vặt rằng bản thân vô dụng, luôn thấy mình kém cỏi, không làm được trò trống gì, tự ti vào bản thân. Điều đó sẽ khiến chúng ta ngày một làm mất đi giá trị chính mình, không ai là hoàn hảo cả, người này giỏi cái này, bạn sẽ giỏi cái khác, cái quan trọng là bản thân phải hiểu chính mình, phát huy những mặt tích cực, hành chế tiêu cực, đừng quá mặc cảm hay tự thấy mình kém cỏi rồi chỉ biết đứng nhìn mà trầm trồ, ca ngợi thành công của người khác. Bản thân phải bước qua những vỏ bọc để vươn mình ra biển lớn, tìm lấy giá trị sống hữu ích cho bản thân.

Giá trị con người cũng cần được tôn trọng. Mỗi người phải tự nắm bắt lấy những có hội để phát triển mình, từng bước khẳng định giá trị mình, không cần là một bông hoa kiêu sa lộng lẫy chỉ cần là một bông hoa dại ngát hương điểm tô cho đời rực rỡ xanh tươi.