Giai đoạn 1945-1950: Ưu thế tuyệt đối
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Mỹ nổi lên là một cường quốc kinh tế số một thế giới với những lợi thế vượt trội:
Không bị chiến tranh tàn phá: Trong khi các nước châu Âu và châu Á bị chiến tranh tàn phá nặng nề, cơ sở vật chất, nhà máy, xí nghiệp bị phá hủy, thì nước Mỹ lại không bị ảnh hưởng bởi chiến tranh trên lãnh thổ của mình. Điều này giúp Mỹ duy trì được tiềm lực kinh tế và nhanh chóng phục hồi sản xuất sau chiến tranh.
Tiềm lực kinh tế mạnh mẽ: Trước và trong chiến tranh, nền kinh tế Mỹ đã phát triển mạnh mẽ. Chiến tranh còn thúc đẩy sản xuất công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp quân sự, tạo đà cho sự phát triển kinh tế sau này.
Nắm giữ phần lớn dự trữ vàng của thế giới: Mỹ đã tích lũy được một lượng lớn vàng trong chiến tranh, tạo điều kiện cho đồng đô la Mỹ trở thành đồng tiền dự trữ quốc tế, củng cố vị thế kinh tế của Mỹ.
Ứng dụng thành tựu khoa học - kỹ thuật vào sản xuất: Mỹ đi đầu trong việc ứng dụng các thành tựu khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Kế hoạch Marshall: Kế hoạch viện trợ kinh tế cho các nước Tây Âu (Kế hoạch Marshall) không chỉ giúp các nước này phục hồi kinh tế mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa Mỹ, thúc đẩy kinh tế Mỹ phát triển.
Nhờ những lợi thế này, nền kinh tế Mỹ từ 1945-1950 chiếm ưu thế tuyệt đối trong nền kinh tế thế giới, sản lượng công nghiệp chiếm hơn một nửa sản lượng công nghiệp toàn thế giới, nắm giữ ¾ dự trữ vàng của thế giới và có sức mạnh quân sự vượt trội.
Giai đoạn 1950-1991: Không còn ưu thế tuyệt đối
Từ những năm 1950 trở đi, ưu thế tuyệt đối của kinh tế Mỹ dần bị thu hẹp do những nguyên nhân sau:
Sự vươn lên của các nước Tây Âu và Nhật Bản: Nhờ sự viện trợ của Mỹ (Kế hoạch Marshall) và những nỗ lực tự thân, các nước Tây Âu và Nhật Bản đã nhanh chóng phục hồi kinh tế và trở thành những trung tâm kinh tế - tài chính lớn của thế giới, cạnh tranh mạnh mẽ với Mỹ.
Khủng hoảng kinh tế: Nền kinh tế Mỹ trải qua nhiều cuộc khủng hoảng kinh tế chu kỳ, gây ra suy thoái và bất ổn. Đặc biệt là cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973 đã tác động mạnh đến kinh tế Mỹ.
Chi phí cho chiến tranh: Các cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ (như chiến tranh Việt Nam) đã tiêu tốn nhiều nguồn lực kinh tế và làm suy yếu tiềm lực kinh tế của nước này.
Cạnh tranh từ các nước đang phát triển: Nhiều nước đang phát triển, đặc biệt là các nước NICs (các nước công nghiệp mới) ở châu Á, đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, cạnh tranh với Mỹ trong nhiều lĩnh vực.
Sự trỗi dậy của Liên Xô: Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Liên Xô là một đối trọng với Mỹ về kinh tế và quân sự, tạo ra sự cạnh tranh gay gắt và phân chia ảnh hưởng trên thế giới.
Tóm lại, sự suy giảm tương đối của vị thế kinh tế Mỹ trong giai đoạn 1950-1991 là một quá trình tất yếu do sự phát triển của các nước khác và những khó khăn nội tại của nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, Mỹ vẫn là một cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới, nhưng không còn giữ được vị thế tuyệt đối như giai đoạn sau Chiến tranh thế giới thứ hai.