Trong cuộc sống của chúng ta không phải tất cả mọi thứ đều sẵn có. Dòng nước nào cũng bắt nguồn từ khe, từ lạch, rồi nước từ lạch đổ về mới thành sông, sông nhỏ đổ vào sông lớn, sông lớn tiến ra biển cả mênh mông. Hành trình nào cũng đều bắt đầu từ góc sân, đầu ngõ, đường làng rồi mới tiến ra đường quốc lộ xa tít tắp. Chúng ta cũng không phải bỗng dưng mà lớn, ai cũng phải trải qua ba tháng biết lẫy, bảy tháng biết bò, chín tháng lò dò biết đi. Cuộc sống không dễ dàng đem hạnh phúc, tình yêu đến cho bất cứ ai, bất cứ người nào, để có được chúng, người ta phải thường tự tay tìm kiếm. Phải chăng vì vậy mà nhà thơ Ấn Độ K.Bađjadro Pradip đã gửi gắm một triết lý thật sâu sắc về cuộc đời qua bài thơ Quán hàng phù thuỷ…

Bài thơ như một câu chuyện nhỏ. Đọc bài thơ, ta như được sống lại thế giới cổ tích thuở ấu thơ, với những nàng tiên, ông bụt, mụ phù thuỷ. Mặc dù không dành được tình cảm yêu mến của tâm hồn trẻ thơ như những cô tiên, ông bụt nhưng mụ phù thuỷ là một nhân vật cổ tích gây được nhiều ấn tượng với chúng ta. Vói vẻ ngoài kì dị, gớm ghiếc: chiếc áo choàng đen, chiếc mũ chóp và cây chổi bay, phù thuỷ xuất hiện thường sẽ chẳng mang lại điều gì tốt đẹp cho ai. Nhưng một điều khiến chúng ta tò mò thích thú nhất ở nhân vật này chính là nhũng phép thuật và quyền năng kì lạ. Phải chăng tác giả cố dụng ý khi xây dựng hình tượng một quán hàng phù thuỷ mà không phải là một quán hàng cô tiên hay quán hàng ông bụt ?

Rồi vị khách đầu tiên cũng đã đến. Chủ quán phù thuỷ sẽ niềm nở đón tiếp và trao cho vị khách đầu tiên của mình món hàng mà anh ta cần chăng? “Tôi muốn mua tình yêu – Mua hạnh phúc, sự bình yên, tình bạn”, một vị khách thật khôn ngoan và lém lỉnh. Anh ta không mua châu báu, ngọc ngà, mà mua những thứ tốt đẹp nhất, cao quý nhất, thiêng liêng nhất và cũng hoàn mĩ nhất, những thứ mà bất kì một ai trong cuộc đời này đều mong muốn, những thứ tưởng chừng như vô hình, trừu tượng nhưng thực ra lại hiện hữu trong mọi khía cạnh của cuộc sống con người. Một tình yêu chân thành, niềm hạnh phúc được thực hiện điều mình mong muốn, một cuộc sống thanh bình, yên ổn, một tình bạn đẹp đẽ, sáng trong… Những điều tốt đẹp ấy con người ai là không mong muốn? Không phải ngọc ngà, châu báu hay tiền bạc nhưng nó quý giá hơn tất cả mọi thứ trên đời.

Liệu với sự khôn ngoan của khách và những phép thuật kì diệu của chủ quán, cuộc mua bán sẽ thành công chăng? Nhưng bất ngờ đã đến với cả người mua lẫn bạn đọc. Với quyền lực và những phép thuật kì lạ của mình không phải phù thuỷ không thể đáp ứng những điều mà vị khách yêu cầu, nhưng phù thuỷ đã từ chối chính khách hàng đầu tiên bằng một câu trả lời đầy những ẩn ý:

“Hàng chúng tôi chỉ bán cây non

Còn quả chín anh phải trồng, không bán”

Một câu trả lời khiến cả người mua và người đọc phải suy nghĩ rất nhiều. Hoá ra muốn có quả chín không phải là một việc dễ dàng như người khách và chúng ta vẫn tưởng. Để có được quả chín, chúng ta phải trồng cây, phải chăm sóc để cây ra hoa, kết trái… Phải chăng quả chín đó không chỉ là quả chín của cây cối mà chính là quả chín của cuộc đời, quả chín của con người? Phải chăng đó chính là những thành công, những điều tốt đẹp trong cuộc sống mà chúng ta có được từ những cây non – những nền tảng đầu tiên.

Nhưng có bao nhiêu người trong chúng ta hiểu được điều đó? Tôi chắc rằng không chỉ người đầu tiên mà sẽ là người khách thứ hai, thứ ba và rất nhiều người nữa rồi sẽ trở về trong những suy tư như vậy. Bởi vì mấy ai trong cuộc đời này hiểu được rằng: Có những thứ trong cuộc sống không thể nào đem ra để cân đong đo đếm và cũng sẽ không có một quyền lực nào, phép thuật nào, sức mạnh nào làm ra hay mua được, chỉ có thời gian, tấm lòng và công sức mới có thể làm nên. Có ai mua được tình yêu đích thực bằng tiền, bằng quyền lực? Có ai mua được hạnh phúc, tình bạn, sự bình yên? Để tạo ra những giá trị đích thực của cuộc sống thì mỗi chúng ta cần biết tự tay tìm kiếm, vun đắp và gây dựng.

Nhưng nếu phù thuỷ lại dễ dàng cho người khách của mình những điều anh ta mong muốn là tình yêu, hạnh phúc, sự bình yên và tình bạn thì liệu những thứ đó có thực sự bền vững thiêng liêng? Tôi dám chắc là không! Anh ta sẽ không thể có một tình yêu đích thực nếu không tự tìm kiếm, xây dựng; anh ta không thể có sự bình yên nếu không biết đấu tranh, không xây đắp giữ gìn, trân trọng nó…

Khi đọc bài thơ này, có ai trong các bạn tự hỏi: “Mình đã thật sự có tình yêu, hạnh phúc, sự bình yên và tình bạn hay chưa?”. Và với bạn, những điều đó có thực sự quan trọng hay không? Nếu ai trong các bạn đã thực sự tìm thấy tình yêu – một tình yêu đích thực, hạnh phúc – một hạnh phúc ngập tràn và tình bạn – một tình bạn chân thành thì bạn nên biết bạn là người may mắn và hãy biết quý trọng giữ gìn để những điều cao quý, tốt đẹp này mãi bền vững. Nhưng thực tế không phải ai trên đời này cũng có may mắn như thế. Nếu chưa thực sự tìm được những giá trị cao quý và tốt đẹp đó thì một lời khuyên cho bạn: Hãy thực sự hiểu những điều cao quý đó là gì trong cuộc sống của bạn để tạo dựng, vun trồng.

Bạn hãy tự hỏi: Tình yêu với bạn là gì? Với tôi, đó là tình yêu với gia đình thân thương hay đơn giản chỉ là niềm vui khi được hoà mình cùng thiên nhiên muôn loài… Bạn hãy tự hỏi: Hạnh phúc với bạn là gì? Với con gái C.Mác: “Hạnh phúc là đấu tranh”; với một bác sĩ, hạnh phúc là khi bệnh nhân ra khỏi phòng cấp cứu an toàn; với một kĩ sư là khi công trình của anh được hoàn thành… Khi đã hiểu, bạn hãy tìm kiếm, vun đắp, xây dựng để những giá trị tốt đẹp đó mãi mãi bền vững. Bởi vì mọi thứ trên đời này nhất là những thú quý giá đều thường phải do chính bản thân tạo ra. Cũng như cây non kia phải có bàn tay vun trồng, chăm bón cẩn thận thì mới có quả chín, quả ngọt có sức sống bền vững lâu dài. Như Lỗ Tấn đã viết: “Trên mặt đất vốn làm gì có đường, người ta đi mãi thì thành đường thôi”. Triết lí về cuộc đời được tác giả bài thơ đưa ra không chỉ dành riêng cho người khách mà đó là bài học cho mọi người, mọi thời đại.

Có một chân lí, mà bất cứ ai cũng phải nhớ:

Có làm thì mới có ăn

Không dưng ai dễ đem phần đến cho

Mặc dù vậy, cuộc sống này vẫn không thiếu những kẻ chỉ biết sống dựa dẫm, chờ ăn những quả chín của người khác trồng nên mà quên mất giá trị của bản thân, những kẻ đó quả là đáng khinh, đáng ghét.

Từ một câu chuyện tưởng chừng vô lí trong Quán hàng phù thuỷ, nhà thơ Ẩn Độ đã cho tôi và tất cả các bạn một bài học thật sâu sắc về cuộc đời và con người: trên đời có những thứ không tiền bạc nào, sức mạnh nào, quyền lực nào có thể mua nổi; chỉ có tự tay tìm kiếm, vun đắp thì những điều có được đó mới thật sự có giá trị.