• Sau khi nêu mối ân tình giữa chủ soái và tướng sĩ, Trần Quốc Tuấn phê phán những hành động sai trái đồng thời khẳng định những hành động đúng của tướng sĩ:

a) Những hành động sai trái

• • Nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn
  • Làm tướng triều đình phải hầu quân giặc mà không thấy tức, nghe nhạc thái thường để đãi yến mà không thấy căm
  • Hoặc lấy việc chọi gà làm vui đùa, hoặc lấy việc đánh bạc làm tiêu khiển, hoặc vui thú vườn ruộng, hoặc quyến luyến vợ con,
  • Hoặc lo làm giàu mà quên việc nước, hoặc ham săn bắn mà quên việc binh
  • Hoặc thích rượu ngon, hoặc mê tiếng hát

b) Những hành động đúng nên làm 

• • Nên nhớ câu "đặt mồi lửa vào dưới đống củi" là nguy cơ, nên lấy điều "kiềng canh nóng mà thổi rau nguội" là răn sợ.
  • Huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên; khiến cho người người giỏi như Bàng Mông, nhà nhà đều là Hậu Nghệ, có thể bêu được đầu Hốt Tất Liệt ở cửa khuyết, làm rữa thịt Vân Cao Vương ở Cao Nhai
• Tác giả liệt kê những hành động sai trái của tướng sĩ là có dụng ý: phê phán và thức tỉnh sự tự ý thức, trách nhiệm, tự nhìn nhận lại mình để điều chỉnh suy nghĩ cũng như hành động của tướng sĩ.
• Khi phê phán hay khẳng định, tác giả tập trung vào vấn đề: đề cao tinh thần cảnh giác, chăm lo rèn luyện để chiến thắng kẻ thù xâm lược, để khi giặc tấn công bất ngờ ta cũng không ở thế bị động mà luôn chủ động, sẵn sàng chiến đấu trong bất kì hoàn cảnh nào.
• Tác giả tập trung vào việc đề cao tinh thần cảnh giác bởi vì: bài hịch này dù trực tiếp là nhằm khích lệ tiến sĩ học tập cuốn Binh thư yếu lược do chính Trần Quốc Tuấn biên soạn, nhưng mục đích cao nhất chính là kêu gọi tinh thần yêu nước quyết chiến quyết thắng với ngoại xâm.

• Khích lệ lòng căm thù giặc giặc, mối hận của kẻ bị cướp nước
• Khích lệ tinh thần ái nước, tình cảm của những người cùng cảnh ngộ.
• Khích lệ tinh thần lập công và ý chí xả thân vì nước của binh lính.
• Khích lệ tinh thần cá nhân trước vận mệnh của quốc gia, dân tộc.
• Để cuối cùng: Khích lệ tinh thần yêu nước và quyết tâm kháng chiến thắng lợi.