Một xã hội tốt đẹp, với những quan hệ xã hội tốt đẹp là ước vọng muôn đời của con người Việt Nam mà
văn học đó nhận trách nhiệm phát ngôn suốt ngàn năm nay.
Những ông Bụt, ông Tiên trong truyện cổ tích, lời thỉnh cầu “Chốn chốn dứt đao binh”, lòng mong mỏi
một xá hội Nghiêu Thuấn của văn học trung đại, cuộc tranh
đấu để có một xó hội công bằng, dân chủ, văn minh mà văn học hiện đại hướng tới đó nói lên mối quan hệ này.
Trên cơ sở nền tảng tư tưởng, cảm xúc như vậy, văn học đó phê phán các thế lực hắc ám ; đề cao những con người, phẩm chất tốt đẹp, xây dựng những nạn nhân ư nhân chứng ; thể hiện
khát vọng tự do, hạnh phúc, bình đẳng, bác ái. Truyện Kiều của Nguyên Du là tập đại thành
của tiếng nói này thời trung đại. Còn văn học hiện thực phê phán, văn học hiện thực cách mạng là sự
tập trung nỗ lực của văn học hiện đại theo hướng “Khát vọng xá hội”.
Một chủ nghĩa hiện thực, chủ nghĩa nhân đạo, do vậy cũng là cốt lõi của văn học Việt Nam.