Soạn bài: Ôn tập tác phẩm trữ tình

Câu 1 (trang 180 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1): Ở sơ đồ 1, có thể tham khảo các ví dụ:

    - Từ ghép chính phụ: máy ảnh, máy bơm, máy chữ, máy kéo, máy khâu, máy nổ; cá mè, cá chép, cá thu, cá chim, ...

    - Từ ghép đẳng lập: đêm ngày, áo quần, nhà cửa, phố phường, trông nom, mua bán, đi lại, tươi sáng, buồn vui, ...

    - Từ láy toàn bộ: xa xa, xanh xanh, xinh xinh, gật gật, lắc lắc; tim tím, vàng vàng, trăng trắng,...

    - Từ láy phụ âm đầu: dễ dãi, gượng gạo, mập mạp, múa may, đần độn, run rẩy, gọn gàng, trắng trẻo, hồng hào, ...

    - Từ láy vần: lò dò, luẩn quẩn, lờ mờ, bắng nhắng, bỡ ngỡ, luống cuống, co ro, lơ thơ, lòa xòa, lẫm chẫm, ...

    Sơ đồ 2:

    - Đại từ để trỏ người, sự vật: tôi, tao, tớ, mình; chúng tôi, ...

    - Đại từ để trỏ số lượng: bấy, bấy nhiêu.

    - Đại từ để trỏ hoạt động, tính chất: vậy, thế.

    - Đại từ để hỏi về người, sự vật: ai, gì, chi,...

    - Đại từ để hỏi về số lượng: bao nhiêu, mấy,...

    - Đại từ để hỏi về họat động, tính chất: sao, thế nào,...

Câu 2 (trang 180 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

    Bảng so sánh quan hệ từ với danh từ, động từ, tính từ.

Câu 3 (trang 181 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Soạn bài: Ôn tập tác phẩm trữ tình (tiếp theo)

Luyện tập

Câu 1 (trang 192 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

- Nội dung: Hai câu thơ có nội dung trữ tình giống nhau, đó là niềm ưu tư canh cánh của nhà thơ và tấm lòng lo dân lo nước.

- Hình thức:

    + Giống nhau về thể thơ, phương thức biểu hiện: kể, tả.

    + Khác: hình ảnh biểu hiện một bên là hình ảnh so sánh với nước triều dâng cuồn cuộn và một bên là hình ảnh con người thao thức thức trằn trọc trong đêm lạnh.

Câu 2 (trang 192 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1): So sánh tình huống thể hiện tình yêu quê hương và cách thể hiện tình cảm đó qua hai bài thơ "Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh" và "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê":

Cả hai bài thơ đều thể hiện tình quê hương sâu đậm nhưng hoàn cảnh và tâm trạng khác nhau:

- Tĩnh dạ tứ:

    + Hoàn cảnh: Người ở xa quê vọng nhớ về quê trong một đêm trăng.

    + Cách thể hiện: Dùng ánh trăng để thể hiện tình cảm nhớ quê thao thức nhìn văn và nhìn trăng càng khiến tác giả nhớ quê. Giọng điệu trữ tình và sâu lắng.

- Hồi hương ngẫu thư:

    + Hoàn cảnh: Bị coi là khác ngay nơi chôn rau cắt rốn, sau khi gần cả đời người cách xa mới trở về.

    + Cách thể hiện: Miêu tả cái đổi và cái không đổi để thể hiện tấm lòng tha thiết với quê hương. Giọng điệu vừa hóm hỉnh vừa ngậm ngùi.

Câu 3 (trang 193 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1): So sánh bài "Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều" với bài "Rằm tháng giêng" về hai vấn đề: cảnh vật được miêu tả và tình cảm được thể hiện

Câu 4 (trang 193 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1): Những câu đúng:

a. Tùy bút không có cốt truyện và có thể không có nhân vật.

b. Tùy bút sử dụng nhiều phương thức (tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, lập luận) nhưng biểu cảm là phương thức chủ yếu.

c. Tùy bút có những yếu tố gần với tự sự nhưng chủ yếu thuộc loại trữ tình.

=> Đây cũng là ba đặc điểm cơ bản của thể loại tùy bút.

Soạn bài: Ôn tập tác phẩm trữ tình

Câu 1: Đối chiếu tác phẩm để điền tên tác giả cho chính xác:

Câu 2: Sắp xếp tên tác phẩm khớp với nội dung tư tưởng và tình cảm được biểu hiện:

Câu 3: Sắp xếp để tên tác phẩm(hoặc đoạn trích khớp với thể thơ):

Câu 4: Các ý kiến không chính xác là: (a), (e), (i), (k).

a. Đã là thơ thì nhất thiết chỉ được dùng phương thức biểu cảm. Thiếu chính xác vì: ngoài phương thức biểu cảm vẫn còn có phương thức tự sự và miêu tả (ví dụ: "Qua đèo ngang", "Tiếng gà trưa")

e. Thơ trữ tình chỉ được dùng lối nói trực tiếp để biểu hiện tình cảm, cảm xúc. Chưa chính xác: Ngoài lối nói trực tiếp để biểu hiện cảm xúc trong thơ còn sử dụng lối nói gián tiếp.

i. Thơ trữ tình phải có một cốt truyện hay và hệ thống nhân vật đa dạng. Thiếu chính xác: Đó là yêu cầu của truyện và thơ tự sự truyện thơ (truyện kiều), chứ không phải của thơ trữ tình.

k. Thơ trữ tình phải có một hệ thống lập luận chặt chẽ. Thiếu chính xác: Trong thơ trữ tình yêu cầu này không bắt buộc, tất nhiên nếu có thì càng tốt. Ví dụ "Nam quốc sơn hà" là bài thơ có lập luận chặt chẽ.

Câu 5: Điền vào chỗ trống:

a. Khác với tác phẩm của các cá nhân, ca dao trữ trình (trước đây) là những bài thơ, câu thơ có tính chất tập thể và truyền miệng.

b. Thể thơ được ca dao trữ tình sử dụng nhiều nhất là lục bát.

c. Một số thủ pháp thường gặp trong ca dao trữ tình là: so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, hoán dụ, điệp ngữ.